Rzeczywiście jest tak, że konie wciąż są wykorzystywane, w mniejszym lub większym stopniu, na całym świecie jako środek transportu. Z ich siły i wytrzymałości podczas przewożenia cięższych towarów korzysta się głównie w Azji. Dawniej także w Europie były wykorzystywane jako konie pociągowe. Ich funkcje stopniowo zastąpiły nowoczesne wagony. Co wyróżnia konie juczne pod względem budowy i jakie ciężary dźwigały te zwierzęta? Oto odpowiedzi!

Koń juczny – skąd się wziął?

Jeszcze w średniowieczu koń był dość kosztownym zwierzęciem i stać było na niego tylko najzamożniejszych. Sytuacja zmieniła się w kolejnych wiekach i np. w XIX stuleciu były to już zwierzęta powszechnie wykorzystywane w celach użytkowych, głównie transportowych. Konie juczne szczególnie sprawdzały się na terenach górzystych, gdzie dojazd wozem był niemożliwy. Skala korzystania z ich siły wzrosła jeszcze bardziej w wieku XX. Tego rodzaju konie często można było spotkać w wojsku.

Budowa konia jucznego

Koń przeznaczony do wykonywania ciężkich prac gospodarskich i transportowych powinien mieć ku temu odpowiednie predyspozycje i stosowną budowę. 

Zwykle to zwierzę średniej wielkości o pewnym i stabilnym chodzie. Nie bez znaczenia pozostaje także jego charakter i temperament.

Koń roboczy powinien być:

• niewybredny;
• wytrwały;
• odporny;
• łagodny;
• pojętny.

Które rasy najczęściej wykorzystywano w celach roboczych? Były to głównie konie huculskie i konie nowokirgiskie. 

Co dźwigały konie juczne? Jaki ciężar może udźwignąć?

Zależnie od rasy czy gatunki zwierzęta juczne mają różną maksymalną granicę ciężaru, który są w stanie unieść. Dawniej do koni jucznych mocowano ładunek o wadze 60 czy nawet 80 kilogramów, do czego należało jeszcze doliczyć ciężar jeźdźca. Zdarzało się, że waga całego osprzętu wraz z jeźdźcem oscylowała wokół 140 kilogramów.

Oczywiście podczas doboru ładunków do konkretnej wyprawy brało się pod uwagę rodzaj nawierzchni, po której koń juczny będzie stąpał, a także ukształtowanie terenu czy osobiste preferencje i cechy charakterologiczne zwierzęcia.

Czy dziś można spotkać konie juczne?

Obecnie znowu rozwija się w turystyce angażowanie koni do interakcji i kontaktu z turystami. W Maroku czy w górach Wysokiego Atlasu odwiedzający pokonują właśnie większość trasy na koniach jucznych. Na terenie wybranych parków narodowych w Ameryce także można pokonywać konkretne odcinki w ten sposób. Taka metoda pomaga w głębszym obcowaniu z lokalną, często egzotyczną, naturą. Na grzbiecie konia jucznego można zwiedzić też m.in. greckie wyspy. 

Konie juczne to zwierzęta, których zadaniem było przenoszenie na grzbiecie większych ciężarów, sprawiających człowiekowi kłopot z transportem. Nadawanie koniom (ale również lamom, wielbłądom, osłom czy reniferom) takiej funkcji ma swoją długą tradycję. Dawniej juczne zwierzęta znajdowały zastosowanie m.in. w wojsku czy przy okazji konieczności dostawy ważnych produktów w trudniej dostępne tereny. Dziś przejażdżka na koniu jucznym stanowi jeden z elementów krajobrazu kulturowego w Europie, który szczególnie pielęgnowany jest w krajach śródziemnomorskich i górzystych.

Koń zaprzęgowy jest zwierzęciem ciągnącym zaprzęg, inaczej pojazd zaprzęgowy wyposażony w płozy lub koła, powożony przez człowieka. Dawniej, przed erą samochodów i innych pojazdów mechanicznych, koń z wozem był powszechnym obrazkiem nie tylko na terenach wiejskich, ale również w dużych miastach. W roli koni zaprzęgowych występowały, i nadal występują, zarówno konie gorącokrwiste, zimnokrwiste i kucyki. Jakie istnieją rodzaje zaprzęgów? Które rasy doskonale nadają się do ich ciągnięcia? Poznaj najważniejsze informacje na ten temat!

Koń zaprzęgowy – jakie warunki musi spełniać?

W teorii koń niemal każdej rasy może ciągnąć zaprzęg. W praktyce musi to być koń przede wszystkim zdrowy, wolny od urazów, przystosowany do pracy w określonym terenie. W roli konia zaprzęgowego doskonale sprawdzają się konie zimnokrwiste, które odznaczają się masywną, ciężką budową, ogromną siłą i wytrwałością. Łatwo nad nimi zapanować, gdyż są posłuszne, spokojne i bardzo łagodne. Konie gorącokrwiste, właściwie nauczone tego zadania, także świetnie sobie radzą. Cechują się jednak znacznie żywszym temperamentem, bywają trudne do okiełznania.

Koń zaprzęgowy – czy nadaje się na niego kucyk?

Jak się okazuje, te niewielkie stworzenia o uroczym, niepozornym wyglądzie są wyjątkowo silne i wytrwałe. Przez wieki wykorzystywane były jako zwierzęta zaprzęgowe, pociągowe i juczne. Wiele ras kuców kształtowało się na terenach nieprzyjaznych, trudno dostępnych (np. w górach), dlatego są one niezwykle odporne. Niestraszne są im ciężkie warunki pogodowe i forsowna praca.

Koń zaprzęgowy – rasy gorącokrwiste

Wśród koni gorącokrwistych wykorzystywanych w zaprzęgu można wymienić takie rasy, jak np.:

• american saddlebred;
• angloarab shagya;
• cleveland bay;
• kłusak orłowski;
• koń doński.

Koń zaprzęgowy – rasy zimnokrwiste

Wśród wielu doskonałych ras zimnokrwistych na uwagę jako konie zaprzęgowe zasługują m.in.:

• clydesdale;
• koń belgijski;
• noriker;
• shire;
• włoski koń zimnokrwisty.

Koń zaprzęgowy – kuce i małe konie

Kuce również świetnie nadają się do zaprzęgu. Szczególnie chętnie do tego celu wykorzystywane rasy to:

• connemara;
• dartmoor;
• exmoor;
• haflinger;
• konik polski.

Konie w pojazdach zaprzęgowych

Pojazd zaprzęgowy niejedno ma imię. Istnieje wiele rodzajów pojazdów, w które mogą być zaprzężone konie. Należą do nich zarówno pojazdy reprezentacyjne, jak np. karoca, wojskowe, spacerowe czy komunikacji miejskiej. Wśród popularnych pojazdów podróżnych można wymienić słynny dyliżans, a ze sportowych najbardziej znanym jest rydwan. Istnieją także pojazdy zaprzęgowe gospodarskie, takie jak bryka czy furmanka, i specjalne – konny wóz strażacki lub myśliwski.

Podsumowanie

Konie zaprzęgowe to wspaniałe, silne i bardzo wytrzymałe zwierzęta, które od wielu wieków służą człowiekowi, ułatwiając i przyspieszając pracę. Obecnie konne zaprzęgi występują w dużej mierze w funkcji pokazowej i rekreacyjnej. Wykorzystanie koni w ten sposób nie jest niewłaściwe pod warunkiem, że mają one zapewnioną właściwą opiekę, odpowiedni czas pracy i możliwość odpoczynku, a powierzane im zadania nie są ponad ich siły i możliwości. 

Konie są wspaniałymi zwierzętami, które żyją z człowiekiem już blisko 3 500 lat (wówczas prawdopodobnie doszło do pierwszych prób ich udomowienia). Przez ten czas wyjątkowo przysłużyły się rodzajowi ludzkiemu, który wykorzystał siłę i wytrwałość koni w wielu różnych aspektach życia – od pomocy w pracach polowych, udziału w najsłynniejszych wojnach i bitwach, po terapię, sport i rekreację. Jedną z możliwości wykorzystania konia jest jazda wierzchem. Na czym polega i jakie końskie rasy najlepiej sprawdzają się w tej roli? Poznaj najważniejsze fakty!

Koń wierzchowy – co oznacza jazda wierzchem?

Wiele osób szuka odpowiedzi na pytanie, czym w ogóle jest jazda wierzchem i co to oznacza, że koń jest wierzchowcem. Jazda wierzchem to po prostu jazda na koniu – w siodle bądź na oklep, czyli bez użycia siodła. Istnieją rasy, które są doskonałymi końmi wierzchowymi, wykorzystywanymi do tego celu od wieków. Nie każda rasa nadaje się na wierzchowca. Są konie, które – np. ze względu na swój niewielki rozmiar – nigdy nie spełniały i obecnie także nie spełniają się w roli wierzchowców lub wykorzystywane są ewentualnie jako wierzchowce dla dzieci, np. w hipoterapii.

Koń wierzchowy – jazda w siodle czy na oklep?

Nikt nie rodzi się z umiejętnością jazdy na koniu – trzeba ją nabyć w czasie szkoleń w szkołach jazdy konnej. Zdecydowanie trudniejsza jest jazda na oklep (bez użycia siodła). W związku z tym najpierw należy nauczyć się podstaw jazdy w siodle. Do nauki jazdy wykorzystywane są konie dobrze zsocjalizowane, spokojne, łagodne i posłuszne, wyrażające dużą chęć współpracy z człowiekiem. Nie każdy koń może być siodłany. Jeśli choruje na zapoprężenie (nadwyrężenie mięśni piersiowych), które jest częstą końską przypadłością, możliwa jest na nim wyłącznie spokojna jazda na oklep do czasu wyleczenia.

Koń wierzchowy – najpopularniejsze rasy

Istnieje wiele ras koni, które już od wieków wykorzystywane są jako wierzchowce. Większość z nich to zwierzęta bardzo wszechstronne, wykonujące różne zadania (np. koń może być jednocześnie wierzchowcem, koniem pociągowym, zaprzęgowym i jucznym). Istnieją jednak rasy, które spełniają się głównie jako konie wierzchowe. Wśród nich nie zabrakło przedstawiciela polskich ras. Poznaj te konie:

• polski koń szlachetny półkrwi – rasa stosunkowo młoda, której księga hodowlana jest prowadzona dopiero od 1977 roku. Są to wspaniałe zwierzęta sportowe, wykorzystywane przede wszystkim jako wierzchowce m.in. w skokach i ujeżdżaniu;
• koń pełnej krwi angielskiej – niezwykle elegancka rasa pochodząca z Anglii, której historia sięga XVIII wieku. Głównym celem hodowli nowej rasy było stworzenie bardzo wytrzymałych, szybkich koni wyścigowych. Obecnie folbluty, jak bywają nazywane, rzeczywiście są jednymi z najszybszych koni na świecie – potrafią osiągać prędkość 70 km/h;
• koń czystej krwi arabskiej – jest to rasa wykorzystywana wyłącznie jako wierzchowce. To wspaniałe konie o łagodnym charakterze, które służą do uszlachetniania innych ras. Araby pochodzące z polskich stadnin są znane i doceniane na całym świecie!

Podsumowanie

Koń wierzchowy to zwierzę, które służy człowiekowi od wieków. Nie każda rasa może spełniać się w tym zadaniu, choć większość koni – jako zwierzęta naprawdę wszechstronne – w mniejszym czy większym stopniu dobrze je realizuje.

Koń pociągowy nigdy nie miał łatwego życia. Obecnie ze względu na duży postęp technologiczny, rozwój maszyn i rolnictwa, wykorzystywany jest znacznie mniej intensywnie niż dawniej. Nadal jednak można spotkać konie pociągowe, np. w kieracie i zaprzęgu, które ciężko pracują na rzecz człowieka.

To w głównej mierze konie zimnokrwiste, choć nie jest to regułą, gdyż wiele ras koni gorącokrwistych także spełniało się i nadal spełnia w tej roli od wieków. Poznaj wyjątkowe rasy koni pociągowych, które zachwycają swoim wyglądem, charakterem i wszechstronnością!

Koń pociągowy – poznaj cechy ras zimnokrwistych 

Konie zimnej krwi to wspaniałe rasy istniejące i służące ludziom już od wieków. To one umożliwiały oraz w dużej mierze ułatwiały i usprawniały pracę człowieka, zanim nastąpił istotny rozwój w przemyśle, rolnictwie i leśnictwie. Konie te oczywiście nie są zwierzętami o obniżonej temperaturze ciała. Nic bardziej mylnego! Nazwa ta ma związek z charakterem koni.

Są one bowiem bardzo opanowane, łagodne, posłuszne, spokojne i potrafią zachować przysłowiową zimną krew. Ich przeciwieństwem są konie gorącokrwiste, które są zazwyczaj niezwykle żywiołowe i bywają porywiste, dlatego wymagają doświadczonych opiekunów. 

Zimnokrwisty koń pociągowy – wygląd

Konie zimnokrwiste są w większości zwierzętami bardzo ciężkimi (ich waga dochodzi niejednokrotnie do 1 000 kg), silnymi i wytrzymałymi. Cechują się wyjątkowo masywną budową i dużą masą mięśniową. Ich przodkiem jest nieistniejąca już rasa konia leśnego pochodzącego z Europy Północnej.

Udało mu się przetrwać epokę lodowcową, a następnie doszło do jego udomowienia około 3 000 lat temu. Był to koń masywnej budowy, charakteryzujący się bardzo grubą sierścią (która pozwalała mu żyć w trudnych warunkach tamtych czasów) i spowolnionym chodem.

Obecne omawiane konie są nieco lżejsze i bywają dość szybkie. Biorą nawet udział w sportach konnych, takich jak m.in. skoki przez przeszkody, ujeżdżanie czy biegi (choć tylko niektóre rasy). 

Ciężki koń pociągowy – przegląd ras

Zdecydowana większość ras zimnej krwi służyła i służy jako konie zaprzęgowe, pociągowe i juczne. Oto niektóre z najciekawszych i najpiękniejszych.

• comtois – piękny koń o głównie kasztanowatym umaszczeniu pochodzący z pogranicza Szwajcarii i Francji. Jest zwierzęciem wszechstronnym, ale wykorzystywanym przede wszystkim do prac polowych i zaprzęgu. Doskonale radzi sobie w trudnych warunkach;
• ducht draft – koń o imponującym, masywnym wyglądzie pochodzący z Holandii. Jego historia rozpoczyna się dopiero po pierwszej wojnie światowej. Nie boi się ciężkiej pracy, żaden trudny teren nie jest dla niego wyzwaniem. To zwierzę cierpliwe, spokojne i zrównoważone;
• koń ardeński – jest jedną z najstarszych ras na świecie. To zwierzę bardzo silne, opanowane, posłuszne i absolutnie niestrudzone. Jest genialnym koniem roboczym, który wykorzystywany jest zarówno do pracy w lesie (przy zrywce drewna) i gospodarstwie;
• koń belgijski – inne jego nazwy to koń flandryjski lub brabancki. Belgijski koń pociągowy to najstarszy koń zimnej krwi na świecie. Jest wyjątkowo łagodny i przyjazny, a jego wspaniały wygląd i charakter sprawiają, że często uszlachetniane są nim inne rasy;
• koń fryzyjski – to bardzo dobrze znana i podziwiana na całym świecie rasa koni, które występują wyłącznie w umaszczeniu karym, czyli jednolicie czarnym. Ich cechą charakterystyczną jest również naturalnie falowane włosie na grzywie i ogonie. Choć kojarzą się raczej z końmi bardzo dostojnymi, eleganckimi, biorącymi udział w defiladach i paradach, to w istocie doskonałe, silne i wytrwałe konie robocze;
• shire – wspaniałe konie pochodzące z Wielkiej Brytanii. Do teraz wykorzystywane są jako zwierzęta pociągowe do pracy w polu i transportu. Są świetnymi wierzchowcami i końmi pokazowymi. Cechują się łagodnym usposobieniem i cierpliwością. 

Konie pociągowe dziś

Współcześnie konie te również spełniają się w swojej pierwotnej roli, choć w znacznie mniejszym zakresie niż dawniej. Wykorzystywane są m.in. tam, gdzie ingerencja ciężkimi maszynami nazbyt naruszałaby środowisko naturalne (np. przy zrywce drzew).

Przede wszystkim jednak doskonale sprawdzają się w rekreacji, głównie jako wierzchowce, na wystawach i pokazach, pracują z dziećmi (z racji wyjątkowo spokojnego, łagodnego charakteru i wrodzonej cierpliwości). 

Ciekawostki

1. Wiele osób zastanawia się, ile kosztuje koń pociągowy. To oczywiście uzależnione jest m.in. od jego rasy, wieku, umiejętności. Najtańsze oferty zaczynają się jednak od 7 000 zł. Górna granica wynosi natomiast około 40 000 zł. To jednak nic w porównaniu z dotychczas największą ceną za konia, wpisaną nawet do Księgi Rekordów Guinnessa, która wyniosła… 70 milionów dolarów!
2. Jaki jest największy koń pociągowy? Rekordy należą przede wszystkim do wyżej wymienionych ras shire i koni belgijskich. 

Podsumowanie

Konie zimnej krwi, wykorzystywane jako zwierzęta pociągowe, zaprzęgowe i do innych ciężkich prac, rewelacyjnie sprawdzają się już o wielu wieków. To konie bardzo wszechstronne, nastawione na współpracę z człowiekiem, silne i wytrwałe, gotowe do wielu poświęceń. 

Umaszczenie koni dzieli się na podstawowe i rozjaśnione. Do wersji podstawowych należą gniady (sierść brązowa do brunatnej, z czarnymi kończynami, grzywą i ogonem), kary (jednolicie czarny) i kasztanowaty (odcienie rudności, grzywa i ogon w tym samym kolorze lub jaśniejsze). Z kolei ubarwienie rozjaśnione, na bazie któregoś z wymienionych podstawowych, dzieli się na kremowe, srebrne, szampańskie i bułane. W każdym z nich dodatkowo występują kolejne odmiany. Przyjrzyjmy się bliżej maści kremowej, do której zaliczają się także konie cremello! 

Konie cremello i nie tylko – kremowy rozjaśniony

Maści kremowe rozjaśniane powstają w wyniku zjawiska genetycznego zwanego niepełną lub niezupełną dominacją. W praktyce oznacza to, że brak tzw. genu Cream prowadzi do utworzenia maści podstawowych, nierozjaśnianych. Jedna kopia genu Cream daje pośredni efekt między brakiem rozjaśnienia a najbardziej intensywnym rozjaśnieniem. Z kolei dwie kopie rzeczonego genu powodują maksymalne rozjaśnienie. W związku z powyższym istnieje dokładnie sześć kremowych wariantów rozjaśnionych.

Konie cremello – jak wyglądają?

Cremello to tak naprawdę maść kasztanowata, ale rozjaśniona dwiema kopiami genu Cream. Sierść przybiera piękną, niemal białą sierść i włos. Czasem na głowie i kończynach mogą występować odmiany. Cechą charakterystyczną koni występujących w tym ubarwieniu są niebieskie oczy i bardzo jasna, różowa skóra. 

Pozostałe umaszczenia kremowe rozjaśnione

Należą do nich maść izabelowata, kara przydymiona i jelenia, które są rozjaśnione jedną opią genu oraz perlino i smoky cream, rozjaśnione (tak samo jak cremello) dwoma allelami genu. Oto czym się charakteryzują:

• perlino – odpowiadają za nią dwie kopie genu, tworzy się na bazie gniadej. Sierść jest kremowa a ogon, grzywa i kończyny ciemniejsze. Skóra jest różowa, zaś oczy w kolorze niebieskim;
• smoky cream – inaczej kremowy przydymiony, jest to podwójnie rozjaśnione umaszczenie kare. Barwa sierści jest jednolita, ciemnokremowa, nawet szarawa. Oczy są niebieskie a skóra różowa. Jest to raczej rzadko spotykane ubarwienie;
• palomino – inaczej maść izabelowata, pojedynczo rozjaśniona kasztanowata. Kolor sierści od żółtawego aż po czekoladowy. Ogon i grzywa zawsze jaśniejsze, niejednokrotnie białe. Przykładem razy występującej wyłącznie w tym umaszczeniu jest palomino;
• maść jelenia – jest to pojedynczo rozjaśniony gniady. Sierść może przybierać barwę od jasnej do ciemnobrązowej. Ogon, grzywa i podpalania na kończynach mają kolor ciemnoczekoladowy. Umaszczenie to mylone jest z bułanym. Odróżnia je jednak to, że w tym przypadku nie występuje pręgowanie;
• maść kara przydymiona – pojedynczo rozjaśniona maść kara. Nieznacznie różni się od podstawowej karej. Sierść jest nieco jaśniejsza, czekoladowa, a grzywa rudawa.

Czy koń może być albinosem?

Zarówno konie cremello, perlino i smoky cream, czyli należące do podwójnie rozjaśnionych, niejednokrotnie nazywane są albinosami. Jest to jednak błąd, ponieważ żaden koń nie może być albinosem. Wynika to z prostego faktu, że zwierzęta te nie posiadają genu odpowiadającego za tę mutację. Różowa skóra i błękitne oczy nie świadczą w tym przypadku o całkowitym braku pigmentu (substancji barwiącej), ale o jego niewielkiej ilości. Ponadto często umaszczenia te są ze sobą mylone. Najczęściej spotykanym jest cremello, zatem smoky cream i perlino bywają z nim błędnie utożsamiane.

Konie o rozjaśnionych umaszczeniach

Istnieje wiele ras koni, które co prawda nie występują wyłącznie w rozjaśnionych kremowych umaszczeniach (poza rasą palomino), ale można je spotkać właśnie w znacznie jaśniejszych wersjach. Należą do nich m.in.:

• koń achałtekiński – piękny koń pochodzący z Turkmenistanu, umieszczony w godle tego państwa ze względu na zjawiskowy wygląd i wspaniałą historię (jest to jedna z najstarszych ras Azji);
• koń andaluzyjski – szlachetna rasa pochodząca z Hiszpanii, ceniona ze względu na elegancki wygląd, wszechstronność, odwagę i zrównoważony charakter;
• connemara – irlandzki kuc cechujący się ogromną wytrzymałością (wykorzystywany m.in. w sportach wyczynowych), odpornością na warunki pogodowe, a także szybkością i posłuszeństwem;
• konik bośniacki – koń wywodzący się z obszarów dawnej Jugosławii, silny i wytrzymały, spokojny, łagodny i bardzo inteligentny;
• koń wielkopolski – polska rasa powstała z krzyżówek koni mazurskich i poznańskich (obecnie wymarłych) m.in. z końmi arabskimi, angielskimi i berbeckimi.

Podsumowanie

Konie cremello i inne rozjaśnione kremowe prezentują się wyjątkowo pięknie. Nie sposób przejść obok nich obojętnie. To niecodzienne umaszczenia, którym warto przyjrzeć się bliżej!

Umaszczenie konia myszatego należy do grupy maści rozjaśnionych bułanych, w której mieszczą się także takie maści, jak bułana i czerwonobułana. Chcąc dowiedzieć się, skąd się bierze ubarwienie myszate, musisz zaczerpnąć wiedzy z podstaw genetyki umaszczenia zwierząt. To temat bardzo ciekawy i wciągający. Już teraz dowiedz się więcej i naucz bez trudu rozpoznawać poszczególne końskie maści!

Nie tylko koń myszaty – rodzaje końskich umaszczeń

Spróbujmy nieco uporządkować podstawową wiedzę, aby łatwiej było ci zrozumieć, skąd bierze się maść myszata i czym w ogóle jest. Konie występują w maściach podstawowych, takich jak:

• kara (jednolicie czarna);
• gniada (od jasnego brązowego po ciemny, z czarną grzywą i ogonem oraz podpalaniami na kończynach);
• kasztanowata (od jasnego rudego po rudobrązowy, ogon i grzywa w tym samym odcieniu bądź jaśniejsze).

Pojawiają się także w maściach rozjaśnionych. Należą do nich maści:

• kremowa (w tym izabelowata, jelenia, cremello, smoky cream, kara przydymiona, perlino);
• szampańska (złotoszampańska, bursztynowoszampańska, klasyczna szampańska);
• bułana (myszata, bułana, czerwonobułana);
• srebrna (gniada srebrna, kara srebrna).

Do tego dochodzą jeszcze wzory białych znaczeń (np. maść srokata i tarantowata) oraz wzory białych włosów (w tym m.in. maść dereszowata i siwa). Nie można też zapominać o tzw. odmianach, czyli białych plamach na łbie i kończynach, np. o popularnej gwiazdce, strzałce i skarpetce. 

Jak wygląda myszaty koń?

Maść ta należy do grupy umaszczeń rozjaśnionych bułanych, za których powstanie odpowiada gen bułany. Rozjaśnia on maść podstawową – karą lub gniadą. Efektem jego obecności jest rozjaśnienie kłody (tułowia) o kilka odcieni w porównaniu z nogami i głową. Ciemniejszą barwą cechują się też grzywa, ogon, łopatki, pręga grzbietowa, która jest typowa dla bułanego i nie podlega rozjaśnieniu. Pręgowanie pojawia się ona głównie na grzbiecie, kłębie, uszach i kończynach. Czasem występuje w takich obszarach, jak łopatki, tułów i głowa. Maść myszata powstaje w wyniku rozjaśnienia umaszczenia karego. Kłoda i szyja przybierają różne odcienie szarości. Głowa i nogi są ciemniejsze, grzywa i ogon czarne. 

Konik polski – przedstawiciel maści myszatej 

Konik polski, nazywany również konikiem biłgorajskim, jest niedużych rozmiarów koniem w typie prymitywnego, który mierzy przeciętnie od 130 do 140 cm wysokości w kłębie, co kwalifikuje go do kategorii kuców. Odznacza się on ciężką głową, która spoczywa na krótkiej, masywnej szyi. Klatka piersiowa jest głęboka i szeroka, zad mocno umięśniony, kończyny dość długie jak na kuca, silne. Wieńczą je niewielkich rozmiarów kopyta. Koń ten występuje wyłącznie w umaszczeniu myszatym. Cechuje się ciemną pręgą grzbietową. Ogon i grzywa są bardzo bujne, mają kolor czarny, niekiedy z domieszką jaśniejszych włosów. 

Historia konika polskiego

Koń ten jest jedyną rasą w pełni polską, tzn. stworzoną bez krzyżówek z rasami z zewnątrz. Bezpośrednim przodkiem konika polskiego jest tarpan – dziki koń obecnie wymarły na wolności. Konika polskiego udało się udomowić dopiero początkiem XX wieku, do tej pory żyły w lasach i obszarach przyleśnych. Druga wojna światowa niemal doprowadziła do ich wyginięcia, na szczęście rasę udało się odbudować.

Konik polski – charakter

Jest to zwierzę o bardzo spokojnym i łagodnym usposobieniu. Wspaniały wygląd i cechy charakteru sprawiają, że konie te chętnie wykorzystywane są do pracy z dziećmi, często pojawiają się w gospodarstwach agroturystycznych i innych tego typu miejscach. Wykorzystuje się je zarówno do nauki jazdy dla najmłodszych, jak i w hipoterapii. 

Konik polski – użytkowość

Choć są to zwierzęta stosunkowo niewielkie, ich wygląd nie powinien nikogo zmylić. Są wyjątkowo silne i wytrzymałe. W związku z tym nawet do teraz niejednokrotnie korzysta się z ich pomocy przy rozmaitych pracach polowych. Ponadto wykorzystywane są także jako zwierzęta juczne (do dźwigania ładunków) i zaprzęgowe. 

Zdrowie i długość życia konika polskiego

Te konie myszate dojrzewają dość późno, bo w wieku około 3 do 5 lat. Są to zwierzęta nad wyraz silne, wytrzymałe i odporne nawet na trudne warunki atmosferyczne. Co za tym idzie, jest to rasa długowieczna, ciesząca się bardzo dobrym zdrowiem i wolna od typowych końskich przypadłości.

Ciekawostki o koniku polskim

1. Konie te mają tak solidne, twarde kopyta, że nie trzeba ich podkuwać, gdy pracują na twardym podłożu.
2. Rasa ta została uwieczniona w logu Roztoczańskiego Parku Narodowego. Właśnie w tym parku istnieje hodowla koników polskich, które żyją zasadniczo poza ingerencją człowieka na wyznaczonym obszarze.

Podsumowanie

Konie myszate to wspaniałe zwierzęta, których najsłynniejszym przedstawicielem jest nasz rodzimy konik polski – jedyna w pełni polska rasa konia, która pochodzi bezpośrednio od tarpana. 

Konie dereszowate są pięknymi zwierzętami. Ich umaszczenie znacząco wyróżnia się na tle innych. Jak się okazuje, rozpoznanie go może przysporzyć trudności. Dereszowatość ma kilka ciekawych wariantów, które są uzależnione w głównej mierze od maści podstawowej.

Największy odsetek dereszowatych zwierząt występuje u kuców i koni zimnokrwistych. W przypadku koni gorącokrwistych także się pojawia, ale zdecydowanie rzadziej. Sprawdź, jak wyglądają konie tej maści i poznaj najważniejsze informacje w pigułce!

Koń dereszowaty – jak powstaje umaszczenie?

Dereszowatość u koni jest uwarunkowana genem dominującym Rn, który powoduje zmieszanie koloru podstawowego (bazowego) z białymi włosami znajdującymi się na szyi, tułowiu i górnych fragmentach nóg. Zarówno łeb konia, pozostałe dolne części kończyn, ogon i grzywa występują w umaszczeniu bazowym.

Chcąc bez wątpliwości rozpoznać dereszowatego konia, warto dokładnie przyjrzeć się kończynom. Pojawia się na nich bowiem charakterystyczna odwrócona litera V, która stanowi rozgraniczenie pomiędzy ciemną sierścią na dole i jasną powyżej.

Co istotne, w poszczególnych porach roku zmienia się proporcja białych włosów. W okresie wiosny i lata sierść jest jaśniejsza, natomiast jesienią i zimą ciemnieje. 

Dereszowate maści koni – odcienie 

Wygląd dereszowatego konia uzależniony jest od podstawowego umaszczenia, czyli od tego, czy zwierzę ma podstawową maść karą, gniadą bądź kasztanowatą. Wyróżnia się następujące odcienie:

• gniadodereszowaty – tułów pokryty jest sierścią w barwie brązowej w różnych proporcjach wymieszanej z bielą; kończyny i głowa są poryte ciemniejszą sierścią, grzywa i ogon najczęściej czarne, choć mogą mieć niewielką domieszkę białych włosów;
• karodereszowaty – tułów pokryty jest sierścią w barwie czarnej w różnych proporcjach wymieszanej z bielą; grzywa, ogon i kończyny są czarne;
• kasztanowatodereszowaty – tułów pokryty jest sierścią w barwie rdzawo-brązowej w różnych proporcjach wymieszanej z białą sierścią, na nogach i głowie występuje sierść kasztanowata.

Deresz występuje najczęściej na bazie maści podstawowej (wspomnianej karej, gniadej lub kasztanowatej), ale konie dereszowate z maścią rozjaśnioną (będącą w tym przypadku umaszczeniem bazowym) także nie są rzadkością. W wyniku tych połączeń mogą powstać zwierzęta m.in. izabelowato-dereszowate, bułano-dereszowate czy myszato-dereszowate. 

Dereszowate umaszczenie koni – rasy 

Konie tej maści wyglądają wyjątkowo interesująco. Oto kilka ras, które warto bliżej poznać.

Dutch draft

Jest to masywny koń zimnokrwisty, który może osiągać do 170 cm wysokości w kłębie. Pochodzi z Holandii, a historia jego hodowli rozpoczyna się dopiero po pierwszej wojnie światowej. To doskonały koń zaprzęgowy i służący rekreacji.

Jest silny, wytrzymały, bardzo spokojny i cierpliwy. Chętnie prezentuje się go na rozmaitych pokazach i wystawach, gdzie zawsze robi ogromne wrażenie.

Koń belgijski

Duży koń dereszowaty pochodzący z Belgii. Bywa nazywany także koniem flandryjskim i brabanckim. Jego charakterystyczną cechą są bardzo obfite szczotki pęcinowe. To piękne, spokojne, posłuszne i cierpliwe zwierzę.

Jego ogromną zaletą jest pracowitość. Może wykonywać trudne zadania przez wiele godzin bez większych oznak zmęczenia. To doskonały koń zaprzęgowy, do prac polowych, a także do rekreacji, pokazów, turniejów rycerskich i wielu innych przedsięwzięć.

Koń bretoński

Zwierzę pochodzące z Francji, z górzystych terenów Bretanii. Jak na konia zimnokrwistego jest wyjątkowo energiczny. Nie powinien zmylić również jego masywny wygląd – koń ten porusza się z wyjątkową gracją, niesamowicie zwinnie i lekko.

Odznacza się ogromną siłą i wytrzymałością. Wykorzystywany jest zarówno do rekreacji, jak i prac polowych. To posłuszne, przyjazne i zrównoważone zwierzę.

Włoski koń zimnokrwisty

Jak sama nazwa wskazuje, koń ten ma włoskie korzenie. Jego hodowla rozpoczęła się w XIX wieku. Jak na konia zimnokrwistego jest stosunkowo nieduży i bardzo żywiołowy. Jednocześnie potrafi zachować spokój, cechuje się zrównoważonym usposobieniem, jest łagodny, cierpliwy i przyjazny. Nie boi się nawet najcięższej pracy.

Noriker

Ten dereszowaty koń pochodzi z terenów współczesnej Austrii. Dawniej wykorzystywany był m.in. przez legiony rzymskie. To zwierzę bardzo silne, wytrzymałe, idealne do zaprzęgu i ciężkich prac w trudnym terenie. Świetnie radzi sobie np. w przemierzaniu gór.

Podsumowanie

Umaszczenie dereszowate jest niezwykle ciekawe. Poszczególne jego odcienie bardzo się od siebie różnią w zależności od tego, czy koń jest bazowej maści gniadej, kasztanowatej czy maści karej. Ten typ umaszczenia można rozpoznać po odwróconej literze V na kończynach. 

Koń huculski, inaczej nazywany hucułem lub hucem, to rasa konia domowego o nie do końca jasnym pochodzeniu genetycznym. Biorąc pod uwagę opinie wielu badaczy, należy przyjąć, że hucuły są potomkami różnych typów koni tatarskich, polskich, turecki, tarpanów, orientalnych, koni nordyckich, a także koni Przewalskiego.To prymitywna odmiana koni górskich. Charakteryzuje je duża żywotność i odporność na trudne warunki. Dawniej doskonale sprawdzały się w transporcie ciężkiego ładunku, nawet na tak trudnym terenie, jak Karpaty. Dowiedz się więcej o koniach huculskich z dalszej części artykułu.

Koń huculski – historia rasy

Pierwszy raz koń ten został wspomniany w dziele marszałka Krzysztofa Dorohostajskiego „Hippica” w 1603 roku. Wywodzi się z Huculszczyzny, czyli historycznej krainy we wschodnich Karpatach, zamieszkanej wówczas przez górali huculskich. Zajmowali się oni przede wszystkim pasterstwem, hodowlą, a także pracami leśnymi. Właściwie do końca XIX wieku hodowla konia huculskiego odbywała się wyłącznie tam.

W trakcie I wojny światowej znacznie popsuła się czystość tej rasy, ponieważ sprowadzano wiele koni rozmaitych ras, które krzyżowano ze sobą na najróżniejsze sposoby. Głównie z tego powodu po zakończeniu konfliktu wojennego rasę koni huculskich objęto specjalną opieką. W 1924 roku Michał Holländer zapoczątkował rejestrację klaczy rodnych, a także założenie oficjalnego Związku Hodowców Koni Rasy Huculskiej. Obecnie rejestracja klaczy i ogierów odbywa się poprzez Księgę Stadną Koni Huculskich, za to hodowcy oraz entuzjaści tej rasy zrzeszeni są w Polskim Związku Hodowców Konia Huculskiego.

Budowa rasy huculskiej

Wysokość w kłębie wynosi od ok. 132 do 145 cm. Kłąb słabo zarysowany. Cechą charakterystyczną konia huculskiego jest bardzo mocny grzbiet, a także dosyć szerokie lędźwie. Głowa o podłużnym kształcie. Szyja mocna i krótka z gęstą grzywą. Łopatki krótkie i strome, ale za to silne – doskonałe do zaprzęgów. Tułów zwarty i krótki. Zad zazwyczaj jest ścięty. Kończyny krótkie i silne, tylne nogi mogą być szablaste. Kopyta niewielkie, ale o dosyć twardym i elastycznym rogu. Stawy skokowe szerokie, ale niestety u koni tej rasy często pojawiają się ich wady. Ważą około 400 kg.

Koń huculski – umaszczenie

Maści, która najczęściej występuje u przedstawicieli tej rasy koni huculskiego, to:

• gniada;
• myszata;
• srokata.

Zdecydowanie rzadziej pojawia się bułana i kara. Umaszczenie kasztanowate konia huculskiego nie jest pożądane. Ogiery owej maści nie widnieją w Księgach Stadnych, natomiast klacze o maści kasztanowatej mogą zostać do nich wpisane, ale tylko w sytuacji, kiedy mają inne cechy typowe dla rasy, tzn. pręgowanie kończyn oraz ciemną pręgę grzbietową. Niezwykle często pojawia się pręga na grzbiecie oraz pręgowanie zebroidalne na kończynach.

Koń huculski – zdrowie i długość życia

Hucuły cieszą się dobrym zdrowiem i są uważane za konie długowieczne, to oznacza, że mogą żyć nawet do 35 lat.

Koń huculski – pielęgnacja

Pomimo mocnej i muskularnej budowy to zwierzęta wrażliwe i delikatne, dlatego należy im zapewnić odpowiednią opiekę i zaspokajać ich potrzeby, zarówno ficzyczne, jak i emocjonalne. Pośród podstawowych potrzeb szczególnie wyróżnia się:

• wolny ruch w trakcie wypasu z bliskim stadem;
• odpowiednio zbilansowany jadłospis;
• uwagę i troskę ze strony opiekuna (ważne, aby spędzać z nimi czas również poza siodłem, np. w trakcie spacerów).

Koń huculski – temperament

Koń huculski stanowi dobrego towarzysza, ponieważ cechuje go łagodny temperament. To zwierzę przyjaźnie nastawione do człowieka, odważne, ciekawe i radosne. Ponadto jest cierpliwe, spokojne i wykazuje wysoki stopień inteligencji. Ze względu na ostatnią cechę nie będzie dobrym wyborem dla początkujących jeźdźców, ponieważ hucuł może wykorzystać każdy błąd człowieka do nieposłuszeństwa.

Koń huculski – użytkowość

To może być dla niektórych zaskoczeniem, ale konie huculskie są wszechstronnie uzdolnione. Sprawdzają się przy pracach polowych, w zaprzęgu, w ujeżdżaniu, a także skokach. W ostatnim czasie hucuły coraz częściej startują w zawodach westernowych oraz „Working Equitation”. Ponadto ze względu na wrodzoną inteligencję, cierpliwość i spokój są szeroko stosowane w pracy terapeutycznej, czyli hipoterapii. Ze względu na swoją budowę i masę bez problemu na swoim grzbiecie mogą nieść jeźdźca o wadze 100 kg.

Hodowla koni huculskich

Dzisiaj hoduje się w Polsce ponad 5000 hucułów, jednocześnie należy zdawać sobie sprawę z tego, że 20 lat temu było ich tylko 400. Kilkadziesiąt lat temu rasie zagrażało wyginięcie, jednakże zwierzęta przetrwały dzięki programowi ochronie rasy. Na szczególną uwagę w obecnych hodowlach zasługują hodowle tabunowe. W tego typu miejscach konie żyją prawie na wolności. I właśnie w tych miejscach, gdzie jest minimalna ingerencja człowieka, zwierzęta doskonale funkcjonują, a w stadzie odnotowuje się 100% zaźrebień.

Obecnie najbardziej znaczące ośrodki hodowlane hucułów to:

1. Węgry – Park Narodowy Aggtelek;
2. Czechy – Hucul Club w Pradze;
3. Rumunia – Luczina;
4. Słowacja – Národný žrebčín Topoľčianky;
5. Polska – Stadnina Koni Huculskich „Gładyszów” w Regietowie, ,Serednie Małe, Bieszczadzki Park Narodowy (Zachowawcza Hodowla Konia Huculskiego w Wołosatem), Tabun w Polanie, Stadnina Koni Huculskich Hawłowice, Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki Odrzechowa;
6. Ukraina – Gospodarstwo Połonińskie.

Cena koni rasy huculskiej

Rozpiętość cenowa w przypadku konia huculskiego jest bardzo duża, bo obejmuje kwoty w przedziale od 10 tys. zł nawet do 120 tys. zł za dorosłego i zdrowego osobnika.

Koń huculski – ciekawostki

• Hucuły stanowią jedną z dwóch (drugą są koniki polskie) ras zachowawczych koni prymitywnych. Tym samym stanowią niezwykle cenny element różnorodności genetycznej tego gatunku zwierząt, dlatego włączono je do programu ochrony zasobów genetycznych.

Koń huculski stanowi jedną z najstarszych polskich ras, która została opisana. Do dzisiaj nie do końca wiadomo, z której rasy się wywodzą, niemniej jednak mamy pewność co do regionu, z którego pochodzą – dawnej Huculszczyzny, czyli obszaru Karpat wschodnich. To cierpliwe, mądre o przyjaznym usposobieniu zwierzęta, a do tego piękne. Aktualnie wykorzystywane są w hipoterapii, jeździe rekreacyjnej i agroturystyce konnej.