Rumień skórny, gorączka, bóle mięśni i głowy – to tylko jedne z niewielu objawów, jakie może powodować erlichioza u ludzi. Najczęściej przyczyną zakażenia jest kleszcz, który wcześniej zaatakował psa. Sprawdź, jak skutecznie zapobiegać tej podstępnej chorobie i ochronić przed nią siebie i swojego pupila.
Erlichioza monocytarna – choroba wywoływana przez bakterie
Erlichioza to zakaźna wielonarządowa choroba wywoływana przez riketsje z rodzaju Ehrlichia, których głównym rezerwuarem w przyrodzie jest zwierzyna płowa, czyli sarny i jelenie. Mikroorganizmy te są przeważnie przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes, które licznie występują na terytorium całej Europy.
Ich najczęstszymi żywicielami są psy, chociaż schorzenie coraz częściej dotyka także ludzi. Wyróżniamy dwie postacie choroby. Najczęstsza to erlichioza monocytarna, którą powoduje Ehrlichia Chaffeensis. Rzadziej spotykana jest erlichioza granulocytarna, która rozwija się wskutek zakażenia Anaplasma phagocytophilum. Schorzenie najczęściej występuje na południowo-wschodnich i środkowo-wschodnich terenach Stanów Zjednoczonych, natomiast przypadki zachorowań odnotowuje się również w Polsce.
Jak dochodzi do zakażenia erlichiozą?
Do zarażenia erlichiozą dochodzi podczas ugryzienia przez kleszcza. Pasożyt, rozpoczynając pobieranie krwi od swojego żywiciela, przy okazji zaczyna wtłaczać do jego układu krwionośnego wiele drobnoustrojów chorobotwórczych. Mogą to być wspomniane wcześniej bakterie z rodzaju Ehrlichia albo inne patogeny. Nierzadko zdarza się, że podczas ukąszenia dochodzi do transmisji wielu gatunków mikroorganizmów powodujących przeróżne choroby. Możliwa jest również infekcja poprzez transfuzję skażonej krwi, aczkolwiek to wyjątkowo rzadki przypadek.
Przyczyny erlichiozy
Przyczyną choroby są gram-ujemne bakterie z rodzaju Ehrlichia. Gdy dostaną się do organizmu swojej ofiary, zaczynają namnażać się wewnątrz komórek. Najczęściej atakują krwinki białe, a w szczególności makrofagi i monocyty. Gdy rozmnożą się dostatecznie, powodują pęknięcie atakowanych komórek. W konsekwencji czego kolejna partia drobnoustrojów zaczyna rozprzestrzeniać się po ciele chorego i zajmować następne organy. Właśnie dlatego jest to schorzenie, które po szybkim czasie zaczyna obejmować wiele narządów wewnętrznych. Okres inkubacji erlichiozy wynosi od 5 do 11 dni, więc jest stosunkowo krótki.
Objawy erlichiozy monocytarnej
Co prawda objawy infekcji mogą pojawić się w ciągu 11 dni od ukąszenia przez kleszcza, jednak niekiedy okres ten ulega znacznemu wydłużeniu. Nie znaczy to wcale, że nie wpływa na organizm psa. W rzeczywistości zwiększa ona ryzyko cięższego przebiegu innych schorzeń oraz utrudnia ich leczenie.
Postać ostra
Ostrą postać erlichiozy charakteryzuje się zmiennym nasileniem objawów. Pierwsze z nich są typowe dla większości schorzeń i zalicza się do nich przede wszystkim:
- apatię;
- zaniepokojenie;
- wysoką temperaturę ciała.
Z czasem mogą pojawić się krwawienia z błon śluzowych oraz śluzowo-ropny wypływ z nosa – są to symptomy zagrażające życiu zwierzęcia. U niektórych chorych zdarzają się wymioty i biegunki. Wyczuwalne są powiększone węzły chłonne.
Postać subkliniczna
To typ schorzenia, który rozwija się u zwierząt, u których na początku zarażenia nie wystąpiły specyficzne symptomy erlichiozy. Podczas jego rozwoju pojawiają się następujące objawy:
- obniżenie masy ciała;
- depresja;
- szybkie męczenie się.
Zdarzają się także problemy z krzepnięciem krwi, przez co zwierzę nawet przy niewielkim skaleczeniu jest narażone na poważne konsekwencje zdrowotne. Zwiększa się również skłonność do powstawania nowotworów. Symptomy tej formy pojawiają się zwykle w przeciągu 60–120 dni od ugryzienia, mogą trwać kilka lat, okresowo pojawiać się i znikać w zależności od poziomu odporności psa.
Rozpoznanie erlichiozy
Erlichioza jest rozpoznawana na podstawie wywiadu i badań laboratoryjnych. Niestety nie należy do schorzeń łatwych do wykrycia, ponieważ jej objawy są podobne do tych powodowanych przez inne dolegliwości. Jednak zakładając, że pies został zaatakowany przez kleszcze, najlepiej wykluczyć obecność w organizmie pacjenta wszystkich patogenów. Większość klinik weterynaryjnych może wykonać odpowiednie badania, jednak wykrywają one jedynie przeciwciała, w związku z czym czas oczekiwania na wynik dodatni wynosi nawet 3 tygodnie.
To zdecydowanie za długo, jeśli pies jest w stanie ciężkim. Metodą, która dostarcza szybszych wyników badań, jest rozmaz i barwienie krwi obwodowej. Jeśli w preparacie będą uwidocznione morule, weterynarz może przejść do potwierdzenia erlichiozy. W innym wypadku trzeba rozszerzyć diagnostykę o testy PCR, Elisa lub badanie odczynu immunofluorescencji pośredniej. Przed wdrożeniem leczenia wykonuje się również morfologię krwi, by ocenić ogólny stan pacjenta.
Leczenie erlichiozy
Leczenie opiera się przede wszystkim na podawaniu odpowiednio dobranego zestawu antybiotyków. W zależności od stanu chorego stosuje się również kuracje wspomagające. Polegają one głównie na podawaniu płynów wzbogaconych o witaminy i substancje odżywcze, których zadaniem jest wzmocnienie organizmu psa. W przypadku wystąpienia silnych krwotoków rozważane jest wykonanie transfuzji krwi.
Rokowanie i powikłania po zachorowaniu na erlichiozę
Najczęściej występującymi powikłaniami erlichiozy są:
- deficyty neurologiczne spowodowane wylewami krwi do mózgu;
- niewydolność wątroby;
- zaburzenia flory jelitowej psa.
Rokowania zależą od wielu czynników. Wśród nich najważniejsze są:
- wiek;
- predyspozycje genetyczne;
- choroby współtowarzyszące;
- szybkość podjęcia leczenia.
Niestety starsze osobniki, które zmagają się z ostrą formą choroby, nie mają wielkich szans na przeżycie. W przypadku młodych zwierząt cierpiących na przewlekłą odmianę schorzenia istnieje duże prawdopodobieństwo powrotu do zdrowia. Śmiertelność wśród chorych wynosi 2–10%.
Profilaktyka – uwaga na kleszcze!
Niestety obecnie nie ma na rynku szczepienia przeciw erlichiozie. Najlepszym sposobem zapobiegania chorobie jest zabezpieczenie się przed atakiem kleszczy. Na szczęście na rynku istnieje wiele skutecznych produktów zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. Dla psów najlepszym wyborem będą obroże przeciwkleszczowe lub tabletki bójcze, natomiast ich opiekunowie mogą sięgnąć po preparaty odstraszające – najlepiej zawierające DEET. Pamiętaj, żeby po każdym powrocie z terenów występowania kleszczy dokonać dokładnej kontroli całej skóry, a zwłaszcza pachwin, pach i fałd skórnych, w których lubią ukrywać się kleszcze.
Erlichioza u psa może szybko prowadzić do śmierci. Środki zabezpieczające przed atakiem kleszczy powinny być stosowane zawsze, a nie jedynie podczas pobytu na terenie zwiększonego ryzyka. W przypadku podejrzenia erlichiozy należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
