Sarplaninac to rasa mało popularna w naszym kraju. Psy te przez dziesiątki lat pilnowały stad owiec w górach na terenach dzisiejszej Serbii i Kosowa. Rasa określana jest czasami jako owczarek macedoński lub owczarek jugosłowiański. Zadaniem tego czworonoga była walka z wilkami, dlatego sarplaninac do dzisiaj sprawdza się świetnie w roli psa stróżującego. Wymaga konsekwentnego szkolenia, ale dla bliskich jest wiernym i lojalnym towarzyszem. Przeczytaj o nim i dowiedz się, dla kogo ten pies okaże się dobrym kompanem!
Podstawowe informacje
| Rozmiar | wysokość w kłębie: ok. 60 cm; masa ciała: suki od 30 do 40 kg, psy od 34 do 45 kg |
| Szata | sierść: krótka na uszach, głowie i przedniej stronie łap; na reszcie ciała nie krótszy niż 7 cm, na kłębie 10–12 cm, długi i twardy; podszerstek delikatny i obfity; maść: jednobarwna od białej po ciemnobrunatną; pożądane odcienie szarości |
| Długość życia | 11–13 lat |
| Charakter | zrównoważony, pewny siebie, nieufny wobec obcych, oddany opiekunowi |
Sarplaninac – opis rasy
Sarplaninac to bardzo duży i harmonijnie zbudowany pies o mocnym kośćcu. Jego wysokość w kłębie wynosi 62 centymetry w przypadku psów i 58 centymetrów u suczek. Masa ciała tego zwierzęcia dochodzi niekiedy nawet do 45 kilogramów.
Jak wygląda sarplaninac?
Sierść psa tej rasy na większym obszarze ciała jest długa i prosta. Krótkie włosy znajdują się tylko na głowie i tylnej stronie kończyn. Szata jest dwuwarstwowa, a podszerstek – krótki i jednocześnie bardzo gęsty i obfity.
Umaszczenie psa rasy sarplaninac powinno być jednolite. Najbardziej pożądane są odcienie szarości – od srebrnej do ciemnoszarej. Mimo to dopuszczalne są praktycznie wszystkie odcienie od białego do niemal czarnego. Wzorzec wyklucza białe znaczenia. Sierść u tego psa jest najciemniejsza na grzbiecie i na głowie, ale rozjaśnia się w kierunku podłoża.
Sarplaninac – charakter
Sarplaninac to przede wszystkim pies pracujący, który mocno związuje się z opiekunami, jednak nie okazuje swoich uczuć szczególnie wylewnie. Zadaniem tego psa była zawsze ochrona stada, a nie pasienie. Właśnie dlatego rasę trzeba traktować jako bardziej obronną niż pasterską.
Jak zachowuje się sarplaninac wobec obcych?
Sarplaninac jest przywiązany do swojej rodziny i wykazuje dużo cierpliwości w stosunku do „swoich” dzieci. Obce maluchy zostaną przez niego najpewniej potraktowane z dużą dozą nieufności. Wzorcowo psy tej rasy powinny być bardzo stabilne, spokojne i rozważne. Błędy w wychowaniu mogą jednak bardzo szybko doprowadzić do tego, że zwierzak stanie się agresywny. Nie wolno do tego dopuścić, ponieważ ze względu na swoje predyspozycje fizyczne będzie stanowił ogromne zagrożenie dla ludzi i innych zwierząt.
Pies rasy sarplaninac i jego szkolenie
Sarplaninac jest niezwykle inteligentny, jednak jego szkolenie wcale nie należy do łatwych. Pies tej rasy musi widzieć w swoim opiekunie prawdziwego przewodnika, który będzie stanowił dla niego autorytet. Słabość i wahanie bardzo szybko zostaną przez niego zauważone. W konsekwencji czworonóg nie będzie chciał słuchać poleceń.
Sarplaninac – długość życia i zdrowie
Sarplaninac to pies, który żyje średnio od jedenastu do trzynastu lat. Nie ma informacji o chorobach genetycznych typowych właśnie dla tej rasy. Jednak warto pamiętać, że podobnie jak wszystkie duże psy mogą one mieć skłonność do dysplazji stawów biodrowych oraz do skrętu żołądka.
Sarplaninac – pielęgnacja psa
Dwuwarstwowa sierść sarplaninaca wymaga regularnej pielęgnacji, która jednak nie powinna sprawiać zbyt wiele problemu. Ważne jest przede wszystkim dokładne wyczesywanie sierści. Zazwyczaj wystarczy robić to raz w tygodniu, chociaż w okresie linienia zdecydowanie trzeba będzie zwiększyć częstotliwość.
Sarplaninac linieje dwa razy w roku – na wiosnę i jesień. Zwierzak gubi wówczas bardzo dużo sierści, jednak trzeba nastawić się na to, że czesanie będzie konieczne przez okrągły rok.
Sarplaninac – szczeniaki i hodowla
W naszym kraju nie ma zbyt wielu hodowli owczarka jugosłowiańskiego. W Związku Kynologicznym w Polsce zarejestrowano jednak kilka takich, które wystawiają psom rodowody FCI. Przed zakupem szczeniaka zawsze warto zweryfikować tę kwestię.
Sarplaninac to ogromny pies, który poza kontrolą może stać się bardzo niebezpieczny. Jeszcze przed zakupem pieska upewnij się, że:
- już w hodowli jest on należycie socjalizowany;
- jest trzymany w domu gdzie ma kontakt z ludźmi i wszystkimi codziennymi sytuacjami.
Najlepszym rozwiązaniem będzie wizyta w hodowli i poznanie nie tylko szczeniaka, lecz także jego rodziców.
Sarplaninac – cena
Trudno określić średnią cenę psa rasy sarplaninac, ponieważ hodowli jest niewiele, a mioty przychodzą na świat rzadko. Można jednak przyjąć, że cena za szczeniaka z rodowodem FCI zaczyna się od 3-4 tysięcy złotych.
Historia psa rasy sarplaninac
Specyficzna nazwa – sarplaninac – pochodzi od gór Szar Płanina, w których przez setki lat psy tej rasy wykonywały swoje pasterskie obowiązki.
Pochodzenie rasy nie jest znane w szczegółach. Zakłada się jednak, że owczarki jugosłowiańskie przybyły na Bałkany terenów Azji Środkowej. Już w czasach Imperium Rzymskiego miały one towarzyszyć rolnikom i pasterzom. Przodkowie psów tej rasy służyli im w rzymskiej prowincji Ilirii. Stąd pierwsza nazwa – owczarek iliryjski.
Historia rasy sarplaninac w XX wieku
Te psy spotkały się z uwagą kynologów stosunkowo nagle w latach trzydziestych XX wieku. Ze względu na gabaryty oraz naturalny instynkt stróżowania zaczęło interesować się nimi wojsko. Początkowo rasę zarejestrowano pod nazwą owczarek iliryjski. Dopiero po wojnie zmieniono ją na jugosłowiański pies pasterski z Szar Płaniny.
W latach pięćdziesiątych psy te zyskały sporą popularność w swojej ojczyźnie. Rasę cenił wieloletni przywódca Jugosławii, Josip Broz Tito. Warto zaznaczyć, że aż do 1970 roku obowiązywał zakaz eksportu tych psów, dlatego nie były popularne nigdzie poza Bałkanami.
Psy sarplaninac w Europie i w Polsce
Do dzisiaj w Europie Zachodniej pojawia się bardzo niewiele miotów sarplaninaca. Wynika to przede wszystkim z faktu, że zapotrzebowanie na tego typu zwierzęta nie jest duże. Jeżeli już się pojawia, to niszę wypełniają bardziej powszechnie występujące rasy – na przykład owczarki kaukaskie.
W Polsce pierwszy jugosłowiański pies pasterski pojawił się oficjalnie w 1993 roku. W Związku Kynologicznym w Polsce zarejestrowanych jest kilka hodowli, jednak mioty przychodzą na świat bardzo rzadko, a widok tego psa na naszych ulicach jest niemal niespotykany.
Sarplaninac – dla kogo?
Sarplaninac to pies dla doświadczonego i konsekwentnego opiekuna, który zdaje sobie sprawę z tego, jakiej opieki wymaga taki czworonóg. Zwierzęta te doskonale odnajdują się w roli psów stróżujących. Rzadko okazują uczucia, jednak w stosunku do swojej rodziny są łagodne i cierpliwe. Nie powinny jednak być trzymane wyłącznie w charakterze psów do towarzystwa. Jest to bowiem rasa przede wszystkim użytkowa.
Dlaczego sarplaninac musi zostać odpowiednio przeszkolony?
Opiekun sarplaninaca musi zadbać o jego poprawną socjalizację. Powinna ona zresztą rozpocząć się już w hodowli. Szczególnie zatroszcz się o to, aby twój pies dorastał w towarzystwie innych zwierząt i miał stały kontakt z ludźmi. Źle socjalizowany przedstawiciel tej rasy może stanowić bardzo duże niebezpieczeństwo dla otoczenia.
Na co dzień owczarek jugosłowiański jest psem wyważonym, cichym i cierpliwym. Jeżeli jednak wyczuje zagrożenie, może stać się prawdziwym żywiołem, który trudno zatrzymać.
Pies rasy sarplaninac może być doskonałym stróżem, ale zdecydowanie nie będzie to czworonóg dla każdego. Jego opiekun musi budzić posłuch i szacunek, więc niedoświadczeni miłośnicy szczekających zwierzaków raczej nie powinni go kupować. Sam zakup również nie musi być łatwy, bo to mało popularna rasa. Jeśli jednak wiesz, że poradzisz sobie z tym silnym przybyszem z Bałkanów, możesz poszukać renomowanej hodowli.
Bibliografia
FCI Standard N° 41 / 03.10.1980/, https://www.zkwp.pl/wzorce/41.pdf, data publikacji obowiązującego wzorca: 24.11.1970.
