Głowomłot pospolity (Sphyrna zygaena), czyli rekin młot – poznaj bliżej jedno z najbardziej charakterystycznych morskich stworzeń

Głowomłot to żyworodny rekin o wyjątkowym kształcie głowy. Oprócz niezwykle ciekawego wyglądu ma on także mnóstwo wyjątkowych cech, które zdecydowanie wyróżniają go spośród innych stworzeń. Stosunkowo rzadko atakuje ludzi. Ze względu na dużą tolerancję na temperaturę wody występuje w wielu obszarach.

Ryba młot – charakterystyka

Głowomłot pospolity (Sphyrna zygaena) to ryba, która należy do rodziny młotowatych. Po raz pierwszy została opisana w 1758 roku przez szwedzkiego badacza, Karola Linneusza. Greckie słowo sphyra oznacza młot a zygon – jarzmo. Nazwa gatunku nawiązuje więc bezpośrednio do kształtu głowy zwierzęcia.

Jak wygląda rekin młot?

Najbardziej charakterystyczną cechą rekina młota jest jego głowa – poprzecznie rozciągnięta i płaska. Na krawędziach pyska znajdują się niewielkie okrągłe oczy z fałdami spojówkowymi, które ochraniają gałkę oczną. Poniżej znajdują się podłużne nozdrza.

Budowa głowy tej ryby umożliwia wyjątkowo szeroki kąt widzenia. Wynosi on aż 360°. Otwór gębowy wypełniony jest ponad 60 trójkątnymi i ostrymi zębami. Ciało rekina jest długie i opływowe. Wysoka płetwa grzbietowa jest lekko wygięta, natomiast płetwy brzuszne – krótkie. Mają kształt rombów o szerokiej podstawie. Skóra rekina młota pokryta jest łuskami w kształcie litery „w”. Grzbiet ma kolor ciemnoszary, a boki i podbrzusze są wyraźnie jaśniejsze. Wszystkie płetwy poza piersiowymi mają ciemnobrązową barwę. 

Głowomłot jest rybą, która osiąga od 2,5 do 3,5 m długości. Średnia waga wynosi od 200 do 300 kg. 

Sphyrna zygaena – zasięg i występowanie

Ze względu na dużą tolerancję co do temperatury wody przedstawiciele tego gatunku występują na dużym obszarze. Czasami w stosunku do głowomłota używa się określenia rekin słodkowodny. W istocie jest to jednak amfidromiczny, czyli taki, który może żyć zarówno w wodach słonych, jak i słodkich. 

Rekin młot zazwyczaj pływa przy powierzchni wody. Rzadko zapuszcza się w głęboką toń – zazwyczaj można spotkać go na głębokości do 20 metrów. Ryby te najczęściej występują w:

• okolicach przybrzeżnych;
• w ujściach rzek;
• przy wyspach i atolach;
• na pełnym oceanie – nieco rzadziej.

W okresie letnim rekiny tego gatunku migrują w okolice chłodniejszych wód – na północ lub południe. Zbierają się wtedy w duże grupy, które liczą nawet po kilkaset osobników. 

Rekin młot – tryb życia

Zdecydowana większość głowomłotów prowadzi samodzielny tryb życia. Rekiny te polują zarówno za dnia, jak i w nocy. Wyjątkiem są młode osobniki, których długość ciała nie przekroczyła jeszcze 1,5 m. W celu ochrony przed drapieżnikami trzymają się one w większych grupach. Najczęściej takie zjawisko możesz spotkać u wybrzeży RPA i w Zatoce Kalifornijskiej.

Ryby tego gatunku bardzo rzadko atakują ludzi. Może to wynikać z faktu, że nieczęsto stajemy na ich drodze. W ciągu ostatnich 15 lat zgłoszono zaledwie kilka ataków, które miały skutek śmiertelny. 

Ryba młot – czym się żywi?

Rekiny młoty są znanymi smakoszami płaszczek. Uwielbiają te ryby, dlatego w ich podniebieniu często można znaleźć nawet kilkadziesiąt wbitych kolców. Ponadto chętnie zjadają:

• ryby;
• bezkręgowce;
• głowonogi;
• przedstawicieli swojego gatunku. 

Jeżeli nie mają innego wyboru, żywią się także skorupiakami. 

Obserwacje naukowe udowodniły, że rekin młot jest bardzo inteligentną rybą. Potrafi zdejmować przynętę z rybackich haków. Młodsze osobniki chętnie żywią się małymi rybami ławicowymi. W cieplejszych wodach są to na przykład sardynki, a w chłodniejszych – śledzie. 

Co ciekawe głowomłoty w swoim środowisku mają wielu naturalnych wrogów. Na młode osobniki polują większe gatunki rekinów, a na dorosłe – na przykład orki. 

Żyworodny rekin – rozmnażanie głowomłota

Młot to rekin żyworodny. Oznacza to, że młode przed narodzinami dojrzewają w organizmie matki. Do kopulacji dochodzi w ciepłych wodach – najczęściej w okolicach Australii i RPA. W okresie godowym samce są natarczywe i agresywne w stosunku do samic. Mogą nawet podgryzać je w okolicach płetw.

Ciąża trwa około 10 miesięcy. Ilość młodych, które przychodzą na świat, jest uzależniona od wielkości matki. Najczęściej jednak rodzi się od 20 do 50 sztuk małych rekinków. Do porodu, podobnie jak do kopulacji, dochodzi w ciepłych i raczej płytkich wodach. 

Rekin młot – ciekawostki

Oto ciekawostki o rekinie młocie:

• samica rekina młota może rozmnażać się przy pomocy partenogenezy, czyli bez udziału samca;
• rekiny młoty żyją około 20 lat, a dojrzałość płciową osiągają w wieku około 8 lat;
• płetwa rekina młota jest uznawana za przysmak w wielu krajach azjatyckich. Gotuje się na niej zupę. Mięso samego rekina nie jest jednak jadalne, dlatego okaleczone zwierzęta wypuszcza się z powrotem do morza, gdzie powoli się wykrwawiają; 
• głowomłot pospolity jest tylko jednym z wielu gatunków ryb-młotów, które mają podobny kształt głowy;
• istnieją podania o rybach młotach o długości nawet 6 m i wadze 400 kg. Takie odkrycia nie zostały jednak udokumentowane i uznaje się je raczej za legendy;
• kształt głowy tej ryby jest najpewniej odpowiedzią na jej miejsce w łańcuchu pokarmowym. Głowomłot ma nieograniczony kąt widzenia, dlatego dostrzega zarówno swoje ofiary, jak i naturalnych wrogów. 

Rekin młot – podsumowanie 

Rekin młot jest jednym z najbardziej charakterystycznych stworzeń morskich. Jego podobiznę znajdziesz zarówno w popkulturze, jak i na rynku zabawek. Warto jednak pamiętać, że ze względu na okrutne praktyki i wieloletnie polowania, ryba ta została uznana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody za gatunek narażony na wyginięcie.