Jak widzi wąż? Dowiedz się więcej o zmyśle wzroku tych gadów

Pytanie o to, jak widzi wąż, zaprzątało od lat umysły badaczy. Odpowiedź nie jest prosta, bo to, w jaki sposób postrzegają one otoczenie i jakie mają pole widzenia, zależy od poszczególnych gatunków. Ich oczy dostosowują się do środowiska, w którym występują, dlatego, jeżeli ich życie przebiega pod ziemią, zmysł wzroku nie ma dla nich większego znaczenia. Dotyczy to jednak bardziej prymitywnych gatunków takich jak węże nitkowate oraz ślepuchowate. Ich możliwości w zakresie widzenia ograniczają się bowiem do odróżniania dnia od nocy. Wzrok reszty gatunków węży określany jest jako dobry, ale i tu występują istotne różnice.

Wzrok – jakie znaczenie ma ten zmysł u węży?

Większość węży ma bardzo dobry wzrok, ale warto zastanowić się nad tym, jakie ma on dla nich znaczenie? Podczas polowania najważniejszym zmysłem jest węch i to właśnie on służy wężom do skutecznej identyfikacji zdobyczy oraz ustalenia położenia ofiary. W odbiorze bodźców zapachowych pomaga im narząd Jacobsona, który umiejscowiony jest na podniebieniu. Trafiają tam „informacje” zbierane przez rozdwojony język tych kręgowców, są one analizowane, a później przekazywane do mózgu.

Warto zadać sobie pytanie, czy to, jak widzi wąż, ma dla niego istotne znaczenie? Jeśli weźmiemy pod uwagę, że jego przodkowie mieli bardzo zredukowany zmysł wzroku, można snuć rozmaite wnioski. Tym bardziej że wypoczywając, węże tracą ostrość obrazu, ale szybko ulega to zmianie właśnie wtedy, kiedy polują albo znajdą się w sytuacji zagrożenia.

Jaka jest budowa oczu – jak wygląda narząd zmysłu wzroku węży?

Odpowiadając na pytanie, jak widzi wąż, warto dowiedzieć się, w jaki sposób zbudowane jest jego oko. Co bardzo ciekawe, bo ma ono zupełnie inną budowę niż w przypadku innych gadów. Oczy węży mają bowiem żółtą soczewkę, a także receptory wzrokowe, które nazywane są także czopkami podwójnymi. Natomiast to, czego brakuje w budowie oka tych zwierząt, to ruchoma powieka oraz niektóre mięśnie gałki ocznej. Powieki węży zrastają się już na etapie życia płodowego, przez co tworzy się na nich przezroczysta błona. Nazywana jest okularem i spełnia funkcję ochronną dla gałki ocznej węża.

Jak widzi wąż i czy rozróżnia kolory?

Węże aktywne w dzień mają soczewki oka zdolne do blokowania światła UV, przez co widzą bardzo dobrze w jasnym oświetleniu. Do tych gatunków należą m.in. węże zbożowe. Mają one także okrągłe źrenice. Warto zaznaczyć, że w pełnym słońcu zwężają się, by w ten sposób chronić siatkówkę. Z kolei gady, które polują nocą, mają soczewki przepuszczające światło ultrafioletowe, a to pozwala im widzieć wyraźnie w nocy. Do tej grupy należą żmijowate, anakondy, pytony, boa. Ich źrenice są pionowe.

Co do tego, jak widzi wąż, naukowcy są zdania, że prawie każdy gatunek jest wrażliwy na UV. Co ciekawe, zdarzają się także gatunki węży ze źrenicami poziomymi, np. azjatyckie nadrzewne węże. Są one jednak najrzadziej spotykane w środowisku naturalnym. Takie węże mają także bliżej osadzone oczy – nie po bokach, dzięki czemu widzą dwuocznie. Ich wzrok pozwala na skuteczne polowanie, choć zwierzęta nie „patrzą” w naszym znaczeniu tego słowa.

Czy wąż widzi kolory?

Wiele osób zastanawia się nie tylko nad tym, jak widzi wąż, ale także, czy rozróżnia kolory? Według badań nie odróżniają one barw w taki sposób, jak robi to ludzki mózg, który umożliwia widzenie w kolorze. Gady te postrzegają świat prawdopodobnie w odcieniach szarości, ale mają jedną wyjątkową zdolność. Jest nią możliwość wykrywania podczerwieni. Taką zdolnością dysponują tylko niektóre zwierzęta – ptaki oraz kilka gatunków nietoperzy, na przykład nietoperze wampiry.

Czym są termoreceptory u węży?

Węże są nie tylko wrażliwe na światło widzialne, ale mają też termoreceptory, za pomocą których mogą wykryć promieniowanie cieplne. Zwierzę wykorzystuje je przede wszystkim do łowów na ssaki stałocieplne. Co ciekawe, nie dotyczy to wszystkich gatunków, a tylko wybranych – grzechotników, boa i pytonów. Receptory te są tak wrażliwe, że nie ma większego znaczenia, jak widzi wąż – doskonale zastępują mu one oczy. Mimo słabego oświetlenia albo jego całkowitego braku poprzez zmianę temperatury otoczenia węże z termoreceptorami są w stanie określić wielkość potencjalnej ofiary.

Jak zbudowany jest narząd zmysłu termicznego węży?

Wszystko zależy od rodziny, do jakiej należy wąż. Grzechotniki mają bowiem jamki termiczne, które zlokalizowane są za nozdrzami i jednocześnie pomiędzy oczami. Węże boa czujniki podczerwieni mają pomiędzy łuskami otaczającymi pysk, a pytony – wewnątrz nich. Bodźce zbierane są przez liczne receptory, które przekazują je dalej do mózgu. Dzięki temu przesyłany przez nie obraz nakłada się na ten wykrywany przez oczy. Można więc uznać, że dla tych rodzin węży narząd zmysłu termicznego jest najważniejszym organem.

Węże mają wrażliwe zmysły, przez co są tak niezwykłymi stworzeniami. Ich wzrok, który połączony jest z możliwością wykrywania promieniowania fioletowego, czyni z nich niezwykle skutecznych łowców. To, jak widzi wąż, stanowi jedną z jego najlepszych broni. Dzięki temu są również w stanie szybko przed innymi zwierzętami drapieżnymi.