Zoonoza, czyli choroba odzwierzęca – czym można zarazić się od psa lub kota?

Zoonoza to inaczej choroba odzwierzęca, czyli taka choroba, którą człowiek może się zarazić od zwierzęcia. Choroby te mogą być wywoływane przez wirusy, bakterie, grzyby czy pasożyty. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez kontakt z wydzielinami lub wydalinami chorego zwierzęcia, poprzez uszkodzenie skóry przez takie zwierzę (ugryzienie, podrapanie), niezwykle rzadko natomiast drogą kropelkową. Warto zwrócić uwagę na to, że większość chorób, którymi można zarazić się od psa lub kota, występuje sporadycznie, a profilaktyka większości z nich polega na przestrzeganiu zasad higieny i dbałości o zdrowie pupila.

Zoonoza – wścieklizna

Wścieklizna to najgroźniejsza zoonoza, która ostatnio przypomniała o sobie m.in. w województwie mazowieckim, gdzie stwierdzono przypadki choroby u lisów. Psy i koty nie są rezerwuarem wywołującego wściekliznę wirusa z rodzaju Lyssavirus. Mogą przenieść go na człowieka, jeśli same zostaną pogryzione przez chorą kunę, lisa albo inne zwierzę. 

Wirus wścieklizny wydalany jest ze śliną, a więc do zakażenia dochodzi najczęściej na skutek pogryzienia. W przypadku pogryzienia przez nieznane zwierzę należy od razu zgłosić się do lekarza. W okresie inkubacji wirusa możliwe jest bowiem uodpornienie organizmu na jego działanie dzięki podaniu serii szczepionek i antytoksyny. Jeśli wirus dotrze do układu nerwowego, choroba kończy się śmiercią z powodu ostrego zapalenia mózgu.

Szczepienia przeciw wściekliźnie

W Polsce tylko psy objęte są ustawowym obowiązkiem szczepienia przeciw wściekliźnie, o szczepieniu kota decyduje natomiast opiekun. Szczepione powinny być koty wychodzące i wolno żyjące. Na obszarach, w obrębie których stwierdzono przypadki wścieklizny, może jednak obowiązywać zmienione prawo, nakazujące również opiekunom kotów szczepienie pupili.

Zoonoza – toksoplazmoza

Toksoplazmoza wywoływana jest przez pierwotniaka Toxoplasma gondii, który przechodzi cykl rozwojowy w organizmie kota. Koty rzadko chorują na toksoplazmozę – najczęściej są nosicielami nieinwazyjnych form pasożyta. Chore koty natomiast wydalają z kałem oocysty pierwotniaka, które w ciągu paru dni od przedostania się do środowiska zewnętrznego stają się inwazyjne. U człowieka toksoplazmoza przebiega najczęściej bezobjawowo bądź daje symptomy grypopodobne. Choroba jest jednak niebezpieczna dla kobiet w ciąży – pasożyt może doprowadzić do śmierci bądź ciężkiego uszkodzenia płodu.

Przeciwdziałanie toksoplazmozie

Należy pamiętać, że zarażenie od kota może nastąpić wyłącznie w przypadku nieprzestrzegania zasad higieny podczas sprzątania kuwety (i to tylko w przypadku, gdy sam kot jest chory i wydala oocysty). Do zarażenia pierwotniakiem najczęściej dochodzi na skutek nieumycia rąk po kontakcie z surowym mięsem, niedokładnego mycia warzyw i owoców. Podstawowym działaniem zapobiegającym chorobie jest zatem dbanie o higienę. Konieczne jest dokładne mycie warzyw i owoców. Ponadto najlepiej unikać jedzenia mięsa surowego lub niedogotowanego.

Zoonoza – choroba kociego pazura

Przyczyną artonellozy, potocznie zwanej chorobą kociego pazura, jest bakteria Bartonella hensleae. Występuje ona głównie w organizmach pcheł. Kot zarazić się może więc bakterią przez pasożyty, ale pozostaje tylko nosicielem drobnoustrojów. Do zarażenia człowieka dojść może poprzez zadrapanie, rzadziej – ugryzienie przez nosiciela. Także u ludzi jednak bartonelloza przebiega zwykle bezobjawowo bądź z objawami grypopodobnymi. Groźniejsza postać może wystąpić u dzieci i młodzieży oraz osób z niedoborami immunologicznymi. Wówczas symptomy obejmują:

• zmiany skórne w obrębie rany, takie jak zaczerwienienie i grudka lub pęcherzyk, który następnie pokrywa się strupem;
• powiększone, twarde i bolesne węzły chłonne;
• w przypadku zropienia węzłów chłonnych możliwe jest wypłynięcie ropy na zewnątrz i wytworzenie się przetoki,
• zapalenie spojówek występujące u ok. 10% zarażonych.

W przypadku cięższego przebiegu choroby konieczna jest antybiotykoterapia. Profilaktyka choroby kociego pazura wiąże się natomiast głównie z profilaktyką pasożytów zewnętrznych u zwierząt. Od razu zdezynfekuj ranę, jeśli podrapie lub pogryzie cię kot. Psy przenoszą tę chorobę rzadziej niż koty.

Zoonoza – leptospiroza

Choroba ta jest wywoływana przez krętki z rodzaju Leptospira, przenoszone głównie przez gryzonie i bydło, ale także świnie, konie i psy. W przebiegu choroby może dojść do zaburzeń krążenia, uszkodzenia naczyń krwionośnych czy zmian w narządach miąższowych, układzie nerwowym i mięśniach. Leczenie może potrwać nawet kilka tygodni.

Zoonoza – chlamydioza

Chlamydiozę powoduje bakteria Chlamydophila felis. U kotów choroba objawia się zapaleniem spojówek z obfitym surowiczym wysiękiem. Leczenie kota obejmuje:

• aplikację kropli do oczu z antybiotykiem;
• antybiotykoterapię ogólną;
• podawanie preparatów podnoszących odporność. 

Chlamydophila felis rzadko atakuje ludzi, ale profilaktycznie należy zachowywać zasady higieny (mycie rąk) przy kontakcie z chorym kotem. Obecnie koty są szczepione przeciwko chlamydiozie.

Zoonoza – toksokaroza

Toksokaroza, czyli glistnica wywołana jest przez glistę kocią lub glistę psią. Pasożytem można się zarazić poprzez spożycie zanieczyszczonej jego jajami żywności, wypicie wody lub – głównie w przypadku dzieci – poprzez wkładanie do ust brudnych rąk. 

Małe dzieci zarażają się glistą częściej podczas zabawy na dworze niż poprzez kontakt ze zwierzętami domowymi, choć oczywiście i taka możliwość istnieje. U człowieka nie dochodzi do rozwoju tych pasożytów do form dorosłych. Larwy natomiast mogą umiejscowić się w różnych narządach i w zależności od tej lokalizacji, objawy choroby mogą obejmować ból brzucha, gorączkę i osłabienie, kaszel, ból głowy, problemy z widzeniem, powiększenie wątroby lub śledziony. Profilaktyka toksokarozy obejmuje zachowywanie zasad higieny i regularne odrobaczanie pupili.

Zoonoza – tasiemczyca

Tasiemiec psi bytować może w jelitach psów, rzadziej kotów, a bardzo rzadko u człowieka. Zjedzenie przez zwierzę pchły, która jest żywicielem pośrednim tasiemca, jest źródłem zarażenia tym pasożytem najczęściej. Bardzo sporadyczne przypadki zarażenia się tasiemcem w ten sposób dotyczą głównie małych dzieci.

Zoonoza – giardioza

Wywołujący tę chorobę pierwotniak Giardia lamblia bytuje w jelicie cienkim i występuje bardzo często zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Zakażenie często nie daje symptomów, bywa, że jego objawem są po prostu biegunki. W przypadku wykrycia pasożyta u domownika – czy to dwu-, czy czworonożnego – należy przebadać wszystkich na obecność lamblii i w razie potrzeby przeprowadzić kurację odrobaczającą.

Zoonoza – grzybice

Grzybice skórne przenoszą się między zwierzętami i człowiekiem dość łatwo. Do najczęściej stwierdzanych chorób grzybiczych atakujących i zwierzęta domowe, i ludzi, należą dermatofitozy wywoływane głównie przez grzyba Microsporum canis. Symptomy u zwierząt to:

• przerzedzenie sierści;
• miejscowe wyłysienia;
• lekki łupież. 

Choroba przenosi się najłatwiej na dzieci, seniorów oraz osoby z osłabioną odpornością. Leczenie zwierząt obejmuje podawanie miejscowych i doustnych preparatów zwalczających grzyby, a także podanie szczepionki przeciwgrzybicznej. Profilaktyka u domowników natomiast – częste mycie rąk i odkażanie miejsc, w których przebywało chore zwierzę.

Zoonozy to choroby odzwierzęce, czyli takie, którymi człowiek może zarazić się od zwierzęcia – najczęściej od psa bądź kota. Nawet jeśli dana choroba nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka, często jej objawy są bardzo nieprzyjemne a leczenie długie i uciążliwe. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest po prostu unikanie zakażenia. Podstawa to troska o domowego pupila (regularne wizyty u lekarza weterynarii, odrobaczanie, szczepienie, dbanie o czystość zwierzęcia) oraz własna higiena, przede wszystkim częste mycie rąk i dbanie o czystość powierzchni, w których przebywa zwierzę!