Dobrostan zwierząt – czym jest i jak go zapewnić? Poznaj lepiej ten ważny temat!

Dobrostan zwierząt to pojęcie, które nie ma ściśle określonej definicji. Choć intuicyjnie niemal każdy wie, na czym dobrostan może polegać, różne osoby mogą mieć odmienne wyobrażenie o zakresie tego pojęcia. Generalnie trzeba się zgodzić, że odnosi się ono do jakości życia zwierząt.Należy pamiętać, że dobrostan obejmuje nie tylko warunki fizyczne, w jakich przebywa zwierzę, ale także jego samopoczucie i możliwość realizowania naturalnych potrzeb. Co zatem więcej można powiedzieć na jego temat? Przyjrzyj się koncepcjom związanym z tym pojęciem.

Dobrostan zwierząt – czym jest i jak go zapewnić?

Według Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt, „zwierzę posiada prawidłowy dobrostan, jeśli jest zdrowe, trzymane w odpowiednich warunkach, dobrze odżywione, jest w stanie wyrazić wrodzone zachowania i nie cierpi z powodu bólu, strachu i stresu”. To absolutnie podstawowe warunki, które muszą być spełnione, by mówić o tym, że dobrostan zwierzęcia rzeczywiście jest zachowany.

Nie ma tutaj znaczenia gatunek, bo każda żywa istota zasługuje na to, by żyć w komforcie, bez głodu, bólu, strachu i stresu. Zasada ta obowiązuje więc nie tylko w przypadku ukochanych domowych pupili, jak psy czy koty, ale dotyczy także zwierząt, które mają trafić do rzeźni, a następnie na nasze stoły!

„Pięć wolności” – podstawa dobrostanu

Zgodnie z Kodeksem Dobrostanu Zwierząt opracowanym przez brytyjskich specjalistów z Farm Animals Welfare Council (Rady Dobrostanu Zwierząt), aby dobrostan zwierząt był spełniony, musi zostać uzyskanych pięć warunków – tzw. „pięć wolności”:

1. Wolność od głodu i pragnienia – oznacza stały dostęp do świeżej wody pitnej oraz do pożywienia, które pozwala na utrzymanie pełni zdrowia i energii.
2. Wolność od dyskomfortu fizycznego i termicznego – realizowana jest m.in. poprzez zapewnienie zwierzęciu schronienia i wygodnego miejsca do odpoczynku.
3. Wolność od bólu, ran i chorób – oznacza konieczność zarówno profilaktyki, jak i, w razie choroby, szybkiej diagnozy oraz właściwego leczenia przez specjalistę.
4. Wolność do wyrażania (większości) swych naturalnych zachowań – realizowana jest m.in. poprzez zapewnienie zwierzęciu odpowiedniej przestrzeni, warunków, a także towarzystwa innych zwierząt tego samego gatunku, jeśli jest to zwierzę żyjące w grupach.
5. Wolność od strachu i niepokoju – oznacza zapewnianie zwierzęciu takich warunków i opieki, które uchronią je przed cierpieniem psychicznym.

Niespełnienie choćby jednego z tych warunków oznacza, że tak naprawdę dobrostan nie jest zachowany.

Zalety i wady zasady „pięciu wolności”

Zasada „pięciu wolności” jest niewątpliwie podstawą w ocenie dobrostanu zwierząt hodowlanych. Jest zasadą praktyczną, pozwalającą na ustalenie kryteriów do oceny jakości życia zwierząt w gospodarstwach, do których muszą stosować się rolnicy, np. w czasie transportu. Stała się również podstawą wielu przepisów dotyczących ochrony zwierząt stworzonych przez Unię Europejską. Zasada ta ma jednak również swoje wady. Przede wszystkim jest bardzo ogólna i obejmuje różne gatunki zwierząt, posiadające odmienne potrzeby i wymagania gatunkowe. Stwarza problemy przy szczegółowej analizie, czy dobrostan danego zwierzęcia został zapewniony.

Zachowania i reakcje zwierząt podstawą oceny ich dobrostanu

Jak interpretować „pięć wolności”, aby faktycznie ocenić dobrostan w danym gospodarstwie? Wolność od głodu i pragnienia jest zasadą najbardziej oczywistą. Jeśli chodzi o wolność od dyskomfortu fizycznego, należy wziąć pod uwagę zarówno komfort wypoczynku zwierzęcia, odpowiednie warunki termiczne, jak i zapewnienie mu swobody poruszania się. Wolność od bólu realizowana jest zarówno w profilaktyce i leczeniu, jak i w braku zbędnych zabiegów wywołujących ból, jak obcinanie ogonów itd. Natomiast możliwość wyrażania naturalnych zachowań czy wolność od strachu oznaczają, że zwierzę nie powinno odczuwać negatywnych stanów emocjonalnych, zarówno na skutek bólu, jak i strachu czy frustracji.

Naturalne zachowania i potrzeby

Wolność do wyrażania naturalnych zachowań i do życia bez stresu realizowana jest poprzez zapewnienie zwierzętom takich warunków, w których ich zachowania i stany emocjonalne nie stają się patologiczne. Każdy gatunek ma określone potrzeby, które muszą zostać spełnione, aby móc mówić o jego dobrostanie. Oto kilka przykładów:

• krowy potrafią zapamiętać i rozpoznać do 50 innych zwierząt, wybierają sobie też ulubionych towarzyszy, z którymi tworzą więzi. Ta więź jest szczególnie widoczna, gdy partner źle się czuje – wówczas krowa zaczyna mniej jeść. Ponadto krowa potrzebuje stymulacji intelektualnej. Zwierzęta te okazują zadowolenie, gdy udaje się im rozwiązać jakiś problem. Niezwykle ważne jest przygotowanie komfortowych legowisk dla krów – zwierzęta te spędzają w pozycji leżącej od 12 do 14 godzin na dobę. Wówczas odpoczywają i przeżuwają. W przypadku krów mlecznych komfort wypoczynku wpływa bezpośrednio na ilość wydzielanego mleka;
• świnie cechuje wysoka inteligencja, pozytywnie przechodzą test lustra. Doskonale odróżniają od siebie poszczególnych ludzi, uczą się od innych osobników. Pomieszczenie dla świń powinno zapewniać zwierzętom swobodę ruchu, jak i realizację naturalnych instynktów, takich jak np. rycie (w przeznaczonej do tego celu ściółce);
• kury potrafią komunikować się z innymi osobnikami przy pomocy systemu sygnałów. Są to zwierzęta ceniące rutynę. Cechują je zachowania powtarzalne; również jaja znoszone są regularnie, o tej samej porze. Kura musi posiadać przestrzeń zapewniającą jej swobodę ruchu oraz grzędę. Potrzebuje dostępu do piasku i ściółki. Kąpiel w piasku jest ptakom niezbędna dla zachowania zdrowego upierzenia i dla komfortu psychicznego.

Dobrostan się liczy! Dopłaty dla rolników dbających o zwierzęta

Dbający o dobrostan swoich zwierząt hodowca powinien zapewnić warunki odpowiednie do potrzeb danego gatunku. Pomagają w tym programy wsparcia i dotacji, tworzone m.in. przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Można zdobyć dofinansowanie, np. na powiększenie powierzchni w budynkach dla świń, dotacje za wypasanie bydła bez uwięzi, zwiększenie powierzchni w pomieszczeniach dla świń i owiec. Warto zorientować się we wszystkich programach ułatwiających zadbanie o dobrostan zwierząt gospodarskich.

Utrzymywanie dobrostanu wszystkich zwierząt na wysokim poziomie to kwestia niezmiernie ważna, dlatego należy o niej głośno mówić. Liczą się nie tylko przepisy i rozporządzenia, ale przede wszystkim nastawienie i podejście ludzi. Jeśli nie dojdzie do wzrostu świadomości w tym zakresie, nie dojdzie też do poprawy dobrostanu zwierząt!