Mało kto zdaje sobie sprawę, że popularny niegdyś mieszkaniec pól jest gatunkiem krytycznie zagrożonym. W 2020 roku został wpisany do czerwonej księgi i oznaczony jako CR (Critical Endagered).
Czy to znaczy, że dziki chomik – znany też jako pies ziemny czy piesek polny – na dobre zniknie z krajobrazu? Wszystko zależy od nas – ludzi. Najważniejsze jest przede wszystkim nasze podejście do ekologii.
Na szczęście w Polsce są jeszcze miejsca, w których możesz go spotkać. Gdzie warto się wybrać w poszukiwaniu tego gryzonia? Jak zachować się w jego obecności?
Tajemnicze gatunki chomików w Polsce
Jeszcze w latach 80. chomik polny był bardzo popularnym gryzoniem, szczególnie w Wielkopolsce. Dzisiaj spotkanie go w naturalnych warunkach graniczy z cudem. Co więcej, przez lata swojej koegzystencji z rolnikami nie interesował nawet biologów, którzy obecnie szukają miejsc jego bytowania w całym kraju.
Niestety, to trudne zadanie – populacja polnego gryzonia zmniejszyła się o 75%! Dzisiaj chomik polny, znany też jako „ziemny pies”, „piesek polny” stał się wizytówką Jaworzna. To właśnie tam biolodzy pracują nad ochroną gatunku. Wyżyna Śląska jest najlepszym punktem obserwacyjnym i jedną z największych oaz gryzonia.
Chomiki polne – od popularnych gryzoni do gatunku zagrożonego
Chomik europejski jest gatunkiem zagrożonym nie tylko w Polsce, lecz również w całej Europie. Polscy naukowcy wspólnie z rolnikami doszli do porozumienia, dzięki czemu stało się możliwe odtworzenie środowiska, które sprzyja rozrostowi populacji gryzonia. Chomiki w Polsce mają zatem szansę na odrodzenie – przynajmniej w tych rejonach, w których odkryte zostały ich stanowiska.
Na czym polega porozumienie z rolnikami? To przede wszystkim wprowadzenie różnorodnych upraw, ale także zachowanie miedzy i opóźnienie orki do czasu, aż chomik polski zdąży przygotować się na nadejście zimy. Co ciekawe, odtwarzanie populacji chomika europejskiego wpływa pozytywnie także na inne gatunki występujące na terenie naszego kraju. To przede wszystkim bażanty czy kuropatwy.
Dlaczego zrównoważone rolnictwo ma wpływ na chomiki w Polsce?
Odpowiednie podejście do rolnictwa wpływa pozytywnie na całą faunę i florę – nie tylko chomiki europejskie. Sadzenie odpowiednich roślin zapewnia zróżnicowaną dietę, służy też nawożeniu ziemi, która nie jest wyjaławiana w wyniku prowadzenia monokultury.
W przypadku dzikich chomików ogromne znaczenie ma też czas zbierania plonów, a także opóźnienie orki. Chomik europejski może w tym czasie przygotować swoje norki oraz zebrać zapasy pożywienia. W przypadku zbyt wczesnego rozpoczęcia pracy na polach gryzonie bardzo często są niszczone przez sprzęt rolniczy. Niestety, zwierzęta uciekające przez puste pole są bardzo łatwym łupem dla zwierząt drapieżnych – szczególnie ptaków.
Jak wyglądają chomiki europejskie?
Mimo że gryzonie kojarzą nam się z małymi myszkami, to chomik europejski do nich nie należy! Piesek ziemny jest największym przedstawicielem chomiczej rodziny. Osiąga wielkość nawet 37 centymetrów, a sam ogon może liczyć sobie dodatkowe 7! Ważą 500–700 g. Samce są nieznacznie większe od samic.
Mają krępą budowę ciała, krótkie kończyny, małe uszy oraz bardzo duże torby policzkowe, w których przenoszą pokarm. Chomik europejski ma gęstą i krótką sierść – najczęściej w brązowym umaszczeniu. Charakterystyczne są czarny brzuszek oraz policzki i boki pokryte żółtawymi plamami. Łatwo rozpoznać je też po łapkach, nosach i pyszczkach – niemal zawsze są białe. Ciekawostką jest, że dzikie chomiki to jedne z najbardziej kolorowych ssaków w Europie!
Gdzie żyją chomiki?
Zastanawiasz się, gdzie możesz spotkać chomiki europejskie? Najlepiej wybierz się w okolice Jaworzna. Mimo wszystko pamiętaj, że to ssak, który jest aktywny przede wszystkim nocą. To także bardzo waleczne gryzonie. Jeśli poczują zagrożenie, stają na dwóch łapkach i rozpoczynają atak. Działanie to ma na celu odwrócenie uwagi. W tym czasie dziki chomik ucieka do swojej norki.
Jeśli zauważysz, że pies ziemny, którego spotkałeś na spacerze, staje przed tobą i nadyma torby policzkowe – lepiej od niego odejdź. To znak, że jest przestraszony, ale jednocześnie gotowy do ataku. W praktyce nie zrobi ci dotkliwej krzywdy, ale jego siekacze są naprawdę ostre! Dziki chomik potrafi się rzucić na przeciwnika dużo większego od siebie – nawet na duże psy!
Jak żyją chomiki europejskie? Jak wyglądają nory tych osobników?
Ziemny pies żyje w norkach, ale uwaga – samiec i samica na ogół bytują oddzielnie. Lokum, w którym mieszka dziki chomik, jest bardzo obszerne – składa się z wielu głęboko wydrążonych korytarzy. To zapewnia konstrukcji stabilność i utrzymanie w miarę stałej temperatury.
Dziki chomik ma dwa domy – letni oraz zimowy. Samice mają bardziej skomplikowane tunele, które ułatwiają im zajęcie się młodymi. Z kolei samce więcej uwagi przywiązują do zimowego siedliska – to tam znajdują się dodatkowe komory z zapasami jedzenia.
Podczas budowy swojego domu chomiki polne wykopują około 30 kilogramów ziemi. Zdarzają się jednak ekstremalne przypadki. Niektóre gryzonie, aby stworzyć komfortowe siedlisko, wykopują nawet 300 kg gleby!
Piesek polny i sen zimowy
Dzikie chomiki możesz spotkać przede wszystkim wiosną i latem – to w tym czasie rozbudowują swoje siedliska, zbierają pokarm i powiększają swoją rodzinę. Podobnie jak wiele innych ssaków w Polsce, również i chomik europejski zapada w sen zimowy. Od listopada do marca budzą się co jakiś czas, aby uzupełnić zapotrzebowanie energetyczne. Po tym znowu przechodzą w stan hibernacji.
Co jedzą chomiki w Polsce?
Chomiki polne to przede wszystkim roślinożercy. Uważa się je za bardzo duże szkodniki pól uprawnych, ale tak naprawdę do ich smakołyków należą przede wszystkim łubin czy koniczyna, które porastają uprawne miedze. Właśnie dlatego mają one tak duże znaczenie w przypadku zrównoważonego rolnictwa.
Pies ziemny nie pogardzi również odrobiną białka. Zapotrzebowanie na nie zaspokaja poprzez zjadanie dżdżownic oraz owadów, które spotka na swojej drodze podczas rozbudowywania podziemnych korytarzy. Od czasu do czasu żywi się też jajami małych ptaków, które wiją swoje gniazda nisko nad ziemią.
Jakie znaczenie dla przyrody ma populacja dzikiego chomika?
Chomik europejski jest bardzo ważnym elementem łańcucha pokarmowego i pokarmem dla borsuków czy drapieżnych ptaków. Niestety – populacja tych gryzoni zagrożona jest także przez zwierzęta domowe. Problemem są psy, a przede wszystkim nasze poczciwe mruczki.
O tym fakcie wciąż wie naprawdę mało osób. Kot domowy nie jest naturalnym gatunkiem dla Polski. Jest nim żbik, który również żywi się chomikami. Koty domowe – nawet te bezdomne – powinny przebywać w domach lub na specjalnych wybiegach. Brak świadomości kocich właścicieli sprawia, że coraz więcej gatunków gryzoni (takich jak chomik polny czy kret) oraz ptaków (rudzik) staje się zagrożonych.
Chomik europejski – cena za parkę
Pomimo tego, że chomik polny jest wyjątkowo urokliwym ssakiem, pozostaje zwierzęciem dzikim. Piesek ziemny jest pod ścisłą kontrolą biologów, którzy starają się stworzyć im odpowiednie warunki do rozrodu.
Jeśli zobaczysz w sprzedaży chomika europejskiego, powinieneś zgłosić tę informację do odpowiednich organów. Specjaliści zabezpieczą zwierzę i zajmą się nim w odpowiedni sposób.
Czy warto chronić chomiki europejskie przed wyginięciem?
Dziki chomik jest zaliczany do szkodników, ale nie ulega wątpliwości, że to ważny element polskiej fauny. Istotne jest również to, że z roku na rok na naszej planecie znikają kolejne gatunki. To nie tylko ogromna strata przyrodnicza, ale także kolejne brakujące elementy łańcuchów pokarmowych!
Oprócz tego polny piesek jest przecież najbardziej kolorowym ssakiem na terenie Europy! Dzięki objęciu go ochroną masz większą szansę spotkać go w naturalnym środowisku. To pozwoli Ci ocenić, czy rzeczywiście jest tak pięknie umaszczony i przede wszystkim – bojowy!
Chomik europejski – podsumowanie
Chomik europejski to bardzo ciekawy ssak, który czasami jest mylony ze świstakiem. Niestety zaobserwowanie go w naturalnych warunkach jest coraz trudniejsze. To sprawia, że człowiek powinien być świadomy tego, że właśnie od niego zależy przetrwanie wielu gatunków.
Na psa ziemnego przez wiele lat nie zwracano uwagi. Niszczono jego siedliska, a nawet polowano, by z futra wytwarzać dodatki do toreb!
Dziś okazało się, że w wielu miejscach w Europie chomiki europejskie to zwierzęta krytycznie zagrożone. Uratowanie populacji umożliwiły działania reintrodukcyjne prowadzone w Holandii w latach 90. Gdyby nie one, dziki chomik dziś byłby wyłącznie wspomnieniem.
Spotkanie z chomikiem w Polsce powinno zatem przebiegać na jego warunkach – nie strasz go, odejdź i zgłoś jego występowanie biologom, aby mogli zabezpieczyć siedlisko i odtworzyć populację.
Być może już wkrótce więcej osób będzie miało szanse na własne oczy przekonać się, jak niesamowite i różnorodne jest środowisko dzikich zwierząt w Polsce!
Subskrybuj
