Mały czarno-biały ptak to częsty widok nie tylko w Polsce, ale również w innych częściach Europy. Pliszka siwa, bo o niej mowa, ma jednak kuzynów na niemal wszystkich kontynentach. Niektóre zachowania ptaszków tego gatunku są fascynujące i naprawdę ciekawe, dlatego zdecydowanie warto poznać go bliżej. 

Motacilla alba – występowanie

pliszka - Motacilla alba – występowanie

Pliszka siwa (Motacilla alba) to ptak, który występuje niemal w całej Europie – od Portugalii aż po Ural. Można spotkać go zarówno w ciepłej Hiszpanii, jak i na chłodnej Islandii. 

Pliszki nie są tak liczne, jak na przykład zięby czy wróble. Zdecydowanie jednak biją te gatunki na głowę pod względem szerokości występowania. W okresie lęgowym pliszki siwe nie pojawiają się tylko na wyspach Morza Śródziemnego – Korsyce i Sardynii.

Pliszka w Polsce

W Polsce pliszki można spotkać praktycznie wszędzie, nawet w wysokich górach. Najliczniej występują na Mazurach i we wschodniej części Podlasia. Największe zagęszczenie pliszek o szarawych piórach znajduje się w dolinach rzek i na brzegach wód.

Ptaki zdecydowanie częściej można spotkać na obrzeżach dużych miast i miejscowości niż w ich centrach. 

Migracje pliszek

pliszka migracje

Pliszki nie zimują w Polsce. W naszym kraju można je podziwiać od kwietnia do sierpnia. To ptaki wędrowne, które migrują na krótkie dystanse. Do odlotu zaczynają przygotowywać się w okolicach sierpnia. Wtedy możesz zobaczyć całe grupy tych ptaków skupione w jednym miejscu.

Kiedy pliszki odlatują?

Odloty rozpoczynają się we wrześniu i trwają do października. Pliszki kojarzone są z nadejściem wiosny, ponieważ pierwsze ptaki tego gatunki wracają do Polski już na początku marca. W miarę ocieplania się klimatu zaczynają jednak pojawiać się u nas już w końcówce lutego. 

Pliszka – ptak o wielu odmianach. Systematyka

pliszka – ptak o wielu odmianach. Systematyka

W Polsce spotykamy pliszkę siwą, która występuje również w innych częściach Europy. Ornitologia wyróżnia jeszcze osiem podgatunków Motacilla alba:

  • Pliszka brytyjska – występuje na Wyspach Brytyjskich i na europejskich wybrzeżach Atlantyku.
  • Pliszka marokańska – występuje w zachodniej części Maroka.
  • Pliszka maskowa – występuje na Bliskim Wschodzie, w południowo-zachodnich Chinach i w Himalajach. 
  • Pliszka białolica – występuje w okolicach Syberii i południowo-wschodnich Chin. 
  • Pliszka północna – występuje na Syberii i na Alasce.
  • Pliszka czarnogrzbieta – występuje w Korei Północnej i na północy Japonii. 
  • Pliszka białogardła – występuje na Syberii i w zachodniej Azji. 
  • Pliszka czarnoucha – występuje w Himalajach i w północnych Indochinach. 

Jak wygląda pliszka siwa?

pliszka - jak wygląda pliszka siwa?

Motacilla alba, czyli najczęściej występująca w Polsce pliszka, to średniej wielkości ptak o długości ciała od 18 do 20 cm. Jego upierzenie jest czarno-białe z dodatkiem koloru szarego na grzbiecie. Na czarnych skrzydłach znajdują się białe paski. 

Upierzenie godowe jest podobne zarówno u samców, jak i samic. Wówczas grzbiet i skrzydła stają się siwe. W upierzeniu letnim białe fragmenty ciała mogą sprawiać wrażenie nieco przybrudzonych. 

Pliszka szara – tryb życia

Zwyczaje i sposób poruszania się pliszek

Pliszkę najczęściej można zobaczyć podczas jej spacerów, gdy biega po ziemi. Ptak ten wędruje w poszukiwaniu owadów, a jego ogon w tym czasie bez przerwy unosi się w górę i w dół. Podobnie jak dużo większe bociany, pliszki często spacerują za maszynami rolniczymi i zjadają wykopane przez nie dżdżownice. 

Technika lotu pliszek

Kiedy natkniesz się na latającą pliszkę, rozpoznasz ją po bardzo charakterystycznej technice lotu. Ptak unosi się bowiem, intensywnie machając skrzydłami, a następnie składa je i gwałtownie się obniża. W efekcie lata w specyficzny falujący sposób. 

Pliszki są ptakami migrującymi, które jednak nie pokonują tak długich dystansów, jak na przykład bociany. Najczęściej zimują w ciepłych krajach okolicy Morza Śródziemnego. Tylko nieliczne grupy odlatują z Polski aż do Afryki, chociaż ornitolodzy zaobserwowali takie przypadki.

Pliszka – samotnik czy zwierzę stadne? 

pliszka – samotnik czy zwierzę stadne? 

Pliszki pospolite są dosyć terytorialne, a ten typ zachowania nie ogranicza się wyłącznie do sezonu lęgowego. Nie oznacza to jednak, że pliszka zawsze żyje samotnie. Ptaki te tworzą zazwyczaj malutkie stadka. 

W największych grupach można spotkać je w okresie przygotowywania się do odlotów. Zgromadzenia najczęściej mają miejsce w okolicach rzek i innych zbiorników wodnych. Pliszka migruje tak samo, jak żyje – w bardzo małych grupach.

Czym żywią się pliszki?

pliszka czym zywia sie pliszki

Wszystkie gatunki pliszkowatych żywią się małymi bezkręgowcami:

  • muchami,
  • motylami,
  • żukami,
  • komarami,
  • dżdżownicami.

Jedzenia poszukują w ziemi podczas spacerów, czasami także łapią je w locie. 

Pliszka siwa – głos

pliszka głos

Słuchanie śpiewu ptaków to jeden z najprzyjemniejszych aspektów spacerów na łonie natury. Czy można wówczas usłyszeć pliszkę? Jak najbardziej! Pliszka siwa odzywa się zdecydowanie chętniej i głośniej niż jej krewniaczka – pliszka żółta. 

Ptaki tego gatunku śpiewają, siedząc na wysokich obiektach – dachach domów jednorodzinnych, słupach telegraficznych czy samotnych drzewach. Rozpoznasz je po melodyjnym „cirrr, cirr” powtarzanym raz za razem. 

Pliszka – zagrożenie i ochrona

Pliszki występują bardzo powszechnie niemal na całym świecie. W Polsce nie są gatunkiem zagrożonym, jednak nie można uznać ich za tak liczne, jak na przykład zięby czy wróble. Chociaż nie grozi im wyginięcie, są u nas gatunkiem chronionym. 

Pliszka siwa – ciekawostki 

pliszka ciekawostki
  • Raz na jakiś czas w Polsce można spotkać inne niż siwa i żółta podgatunki pliszek. Przebywają one u nas krótką chwilę, robiąc sobie przystanek podczas migracji.
  • Pliszka siwa na zimę migruje w rejony Morza Śródziemnego, chociaż niektóre grupy docierają nawet na afrykańskie sawanny. 
  • Pliszki szukają pożywienia przede wszystkim na polach i łąkach z dala od zabudowań. Rywalizują tam o pokarm z innymi ptakami, przede wszystkim skowronkami.
  • Pliszka gniazduje w ziemi. Gniazdo buduje samica, umieszczając je w dołku w gęstej trawie. 
  • Najmniejszą ze wszystkich pliszek jest pliszka żółta, której długość ciała osiąga około 16 cm. 
  • Pliszki często widuje się w otoczeniu człowieka. Nie są szczególnie płochliwymi ptakami, zachowują ostrożność, ale nie unikają ludzi. 
  • Według niektórych ornitologów do naszego kraju każdej wiosny przylatuje od siedmiuset do ośmiuset tysięcy par pliszek siwych. 

Pliszka – podsumowanie 

Pliszkę możesz spotkać na całym terenie naszego kraju. Ten mały czarno-biały ptaszek przylatuje na wiosnę i zbiera się do lotu wczesną jesienią. Charakterystyczną cechą pliszek jest gniazdowanie i poruszanie się po ziemi oraz latanie w nietypowym falującym stylu.

Chociaż pliszki nie są zagrożone wyginięciem, to jednak objęte są w naszym kraju ścisłą ochroną gatunkową. Według ornitologów w Polsce może żyć nawet półtora miliona pliszek siwych, dlatego podczas następnego spaceru za miastem rozejrzyj się – być może zobaczysz lub usłyszysz jedną z nich.

Najczęściej zadawane pytania

Czy pliszka zimuje w Polsce?

Nie, pliszka siwa jest ptakiem wędrownym, którego w Polsce można obserwować jedynie w okresie od końcówki marca do sierpnia. We wrześniu odlatuje do ciepłych krajów.

Kiedy odlatuje pliszka?

Pliszki do odlotu zaczynają przygotowywać się już pod koniec sierpnia, a odlatują w okresie od września od października.

Gdzie odlatuje pliszka?

Pliszka odlatuje do krajów północnej Afryki.

Dlaczego pliszka macha ogonem?

Pliszka macha ogonem w górę i w dół, gdy szuka pożywienia. Dzięki machaniu ogonem w wysokiej trawie ptak płoszy owady, zmuszając je do lotu.

Archiwum: listopad 2022
Photo of author

Magdalena Dzik

Z wykształcenia dziennikarka i kulturoznawczyni. Pasjonuje się behawioryzmem zwierzęcym (szczególnie kotów i gryzoni) oraz zoodietetyką. Pasję tę bezustannie rozwija, pracując ze zwierzętami jako wolontariuszka i oferując im dom tymczasowy. Prywatnie opiekunka sześciu świnek morskich oraz pięciu kotów: Chilliego, Fedry, Fasoli, Atlasa i Heliosa.