Gołąb domowy – potomek prehistorycznego gołębia skalnego

Gołąb domowy pochodzi od dzikiego gołębia skalnego, który został udomowiony w epoce kamienia łupanego. Pierwsze opisy ich chowu pochodzą natomiast z czasów rzymskich. W dalszej części artykułu przybliżymy jego etymologię, przypadłości, które mogą mu doskwierać oraz od czego zacząć hodowle. Zapoznasz się również z najpopularniejszymi rasami ozdobnych gołębi domowych.

Gołębie domowe – kiedy zaczęto je hodować?

Pomimo długiej historii gołębi niewiele wiemy na temat ich początkowego udomowienia. Nie ustalono, jak i kiedy dokładnie stały się częścią inwentarza. Badania sugerują, że udomowienie dzikiego gołębia skalnego miało miejsce 8000 lat p.n.e., a pisemne doniesienia potwierdzają, że gołębie domowe hodowano zarówno w Mezopotamii, jak i w Egipcie. Odkryto wiele tabliczek z pismem klinowym oraz hieroglifów, potwierdzających udomowienie tych ptaków ponad 5000 lat temu. Pierwsze dokładne opisy hodowli pochodzą dopiero z czasów rzymskich.

Charakterystyka gatunku gołębia domowego

Ptaki te charakteryzuje ogromna zmienność cech. Często krzyżują się ze sobą, co doprowadziło do wykształcenia się blisko 200 ras. Co ciekawe, zdziczałe gołębie domowe rozmnażające się bez kontroli człowieka, upodabniają się do swojego przodka – gołębia skalnego. Kilka cech łączy jednak cały podgatunek. Samica składa po dwa jaja trzy do pięciu razy w sezonie, a pisklęta wykluwają się po około 17 dniach. Oboje rodzice zarówno wysiadują, jak i karmią pisklęta, które po czterech miesiącach osiągają dojrzałość płciową.

Rasy gołębi – najciekawsze okazy w hodowli

Pierwszy udokumentowany opis chowu tych ptaków pozostawili po sobie Rzymianie. W tamtych czasach były one wykorzystywane w dwóch celach. Hodowane były na mięso oraz jako posłańcy. Gołębie pocztowe wykorzystywano do przenoszenia wiadomości, najczęściej podczas wojny. Używano ich w tej roli do czasów nowożytnych. Obecnie gołębiarze hodują również ptaki wystawowe. W przedwojennej Polsce praktycznie każde województwo mogło się szczycić własną rasą. Niestety wiele z odmian już nie istnieje, a niektóre próbuje się odtworzyć. Omówimy teraz kilka ciekawych ras gołębi domowych.

Rysie polskie

Ryś polski to jedna z najstarszych ras gołębia hodowanego w Polsce. Znana była prawdopodobnie już w XVIII wieku. Tę odmianę hodowano głównie na mięso. To prawdziwy olbrzym wśród swojego gatunku jego waga dochodzi do 1 kg. Rasa cechuje się czerwoną barwą oczu oraz obwódką zlewającą się z kolorem upierzenia. Najbardziej pożądanymi odmianami są niebieskie łuskowate i niebieskie z białymi pasami. Co ciekawe, w Europejskiej Federacji zarejestrowane są jako rasa niemiecka. W czasie drugiej wojny światowej zakazywano ich hodowli, w obawie przed wykorzystywaniem ptaków w roli posłańców.

Brodawczak

Wśród odmian gołębi możemy wyróżnić także te ozdobne. Jednym z ich przedstawicieli jest Brodawczak polski. Ptak ten został wyhodowany na początku XX wieku przez Polaków, ale duży wkład w powstanie rasy wnieśli również gołębiarze z okolic Lwowa. Cechuje się bardzo obfitym i przylegającym upierzeniem. Pióra mają najczęściej jednolity kolor biały, czarny, czerwony, niebieski z pasami lub żółty. Na dolnej szczęce powinny obowiązkowo znajdować się trzy brodawki, stąd też nazwa ptaka.

Tippler angielski

Gołąb domowy, pocztowy rasy Tippler angielski charakteryzuje się średniej wielkości ciałem i krępą budową. Cechuje go żywy temperament, ale spokojne usposobienie. Długość jego ciała wynosi 0,29–0,36 m, szyja jest krótka, lecz bardzo silna. Ptak robi wrażenie potężnego, ponieważ posiada nieco uniesioną, szeroką pierś. Nogi ma krótkie, ale bardzo mocne nieporośnięte piórami zakończone są czarnymi pazurkami. Jak nazwa wskazuje odmiana ta, została wyhodowana w Anglii, jednak nie jest w pełni dopracowana. Zdarzają się różne wady wyglądu, które jednak dyskwalifikują gołębia z różnych imprez i zawodów.

Garłacz norwicki

Nazwę rasy zawdzięcza się miastu, w którego okolicach został wyhodowany. Uważany jest za najstarszą rasę angielskich gołębi, ale też za najpiękniejszą. Nie jest tak potężny, jak Garłacz angielski, ale wyróżnia się perfekcyjnymi proporcjami ciała. Co ciekawe, wszystkie garłacze klaszczą skrzydłami podczas lotu. Ptaki są łagodne i towarzyskie, a ich hodowla nie przysparza wielu problemów. Zaliczają się do odmian ozdobnych.

Pawik

Swoją nazwę zawdzięcza nietypowemu ogonowi, który nieustannie jest rozłożony w wachlarz jak u pawia. Co ciekawe badania wskazują, że ta rasa ozdobna jest jedną z najstarszych. Wśród wykopalisk na terenach starożytnej Asyrii znaleziono posążek bogini trzymającej na ramieniu gołębia domowego z rozłożonym wachlarzowato ogonem pochodzący z okresu 2000 roku p.n.e. W Europie Północnej rasa znana była już w 1600 roku. Ptaki tej odmiany zobaczyć można najczęściej w białym kolorze.

Turkoty

To specyficzna grupa gołębi domowych, często mylona z pospolicie występującymi miejskimi. Różnią się jednak wydawanym przez siebie przerywanym, rytmicznym dźwiękiem przypominającym bębnienie. Często też posiadają ozdoby piór i ogona świadczące o ich szlachetnym pochodzeniu. Na szczególną uwagę zasługuje Turkot bucharski, który jest największy, a na czole posiada obfity czub zwany czasem różą, oraz koronę na karku. Cechuje się również ozdobnymi łapciami oraz sępimi piórami.

Perukarz

Rasa przywieziona została do Europy przez holenderskich żeglarzy z Indii już około 1550 roku i szybko rozprzestrzeniła się w środkowej i południowej części kontynentu. Gołąb jest średniej wielkości, cechuje się dumną wyprostowaną postawą. Jednak to, co go wyróżnia to imponująca długość piór oraz postawione upierzenie wokół szyi. Swoją urodą przypomina bardziej egzotyczne ptaki niż typowego gołębia domowego.

Mewka polska

Czasem zwana mewką lwowską lub dominikanem i jest to kolejny gołąb domowy rasy ozdobnej wyhodowanej w Polsce. Podczas drugiej wojny światowej masowo odstrzeliwano mewki w celach konsumpcyjnych, co prawie doprowadziło do ich wyginięcia. Cechuje się niewielką wagą całkowitą do 180 g. Ma małą główkę z czubkiem i piórami w kształcie koronki. Najczęściej występujące jest białe upierzenie z czarnymi lub czerwonymi plamami na skrzydłach. Gołębie są bardzo opiekuńcze, lecz specyficznie ukształtowany dziób utrudnia dostarczanie pokarmu pisklętom, które jeszcze nie wyfrunęły z gniazd.

Gołębie pocztowe – rola posłańców, w której świetnie się odnajdują

Pierwsze informacje o wykorzystywaniu gołębi jako posłańców, pochodzą z czasów rzymskich. Przez wieki wykorzystywano ich zdolności w odnajdywaniu kierunków do przekazywania wiadomości. Zwierzęta te najczęściej wykonują lot w jednym kierunku, to znaczy wracają do swojego gołębnika. Nie do końca wiadomo, w jaki sposób odnajdują właściwą drogę, ale wiele badań wykazało, że to nie przypadek. Jedna z hipotez mówi, że posiadają zaawansowaną orientację magnetyczną. Rola wzroku została wyeliminowana, ponieważ ta grupa ptaków, wraca swoich gniazd nawet w całkowitej ciemności.

Lista najpopularniejszych ras gołębi pocztowych

• Agaran;
• Barwnogłówka poznańska;
• Sokół gdański;
• Gołąb krótkodzioby polski;
• Krymka białostocka;
• Orlik polski;
• Roller orientalny;
• Timisoarski srokacz;
• Tippler angielski;
• Wywrotek smoleński.

Hodowla gołębi domowych – co musisz o niej wiedzieć?

W hodowli gołębi domowych istnieje kilka kierunków:

• mięsne;
• pocztowe;
• ozdobne.

W dzisiejszych czasach odmiany pocztowe hoduje się hobbystycznie lub z myślą o różnych zawodach i turniejach, osiągają najwyższe ceny na rynku. Jeśli planujesz założyć hodowlę, to pamiętaj, żeby kupować młode tylko u sprawdzonego hodowcy. Nowe osobniki należy odrobaczyć, zaszczepić i regularnie powtarzać działania profilaktyczne. Koniecznie powinieneś dbać o higienę w gołębniku i unikać kontaktu z obcymi ptakami. Mogą one roznosić choroby i zarazki.

Należy również zadbać o odpowiedni i zbilansowany pokarm dla Twoich podopiecznych, ale przede wszystkim zapewnić im ochronę przed drapieżnikami. Wolierę lub gołębnik powinieneś zbudować tak, aby gołębie chronione były w nocy przed kunami a w dzień przed ptakami drapieżnymi na przykład jastrzębiami. Musisz również zadbać o ruch dla swoich podopiecznych. Idealnie sprawdzi się w tym specjalny latawiec, który imituje drapieżniki i motywuje zwierzęta do lotu. To rozpowszechniony w hodowli amatorskiej sposób, pozwalający zachować ptakom formę przez cały rok.

Choroby roznoszone przez dzikie ptaki i pasożyty

Jeśli planujesz rozpocząć hodowlę gołębi domowych, musisz zabezpieczyć je przed kontaktem z innymi ptakami. Roznoszą one wiele niebezpiecznych dla zdrowia i życia chorób. Salmonelloza jest wysoce zakaźnym schorzeniem, które dziesiątkuje całe stada. Obrzeżek to pasożyt wywołujący śmiertelną i nieuleczalną chorobę. Uniknąć jej możesz, zachowując higienę w ptasich pomieszczeniach. Zlikwiduj wszelkie szczeliny, w których mógłby się zagnieździć obrzeżek, a jeśli już się pojawił, niezbędna może okazać się dezynsekcja.

Paramyksowiroza to silnie zakaźna choroba atakująca najczęściej młode i starsze ptaki. Rozprzestrzenia się poprzez zanieczyszczenie pokarmu, wody lub kontakt z innymi chorymi. Najbardziej narażone na nią są gołębie pocztowe, gdyż mogą mieć one kontakt z dzikim ptactwem. Poziom wiedzy i możliwości medycyny są aktualnie na tyle duże, że większość chorób udaje się wyleczyć lub skutecznie im zapobiegać. Najważniejsza jest szybka reakcja dlatego, jeśli zaobserwujesz niepokojące objawy, natychmiast udaj się po pomoc do specjalisty.

Gołąb domowy – pożywienie w hodowli i naturze

Dzikie gołębie jedzą praktycznie wszystko. Dokarmianie chlebem nie jest wskazane, mimo że każdy osobnik tego gatunku się na niego skusi. W naturze żywią się drobnymi owadami jak mrówki czy glizdy. Uwielbiają także nasiona, owoce, jagody oraz warzywa. Gołąb domowy hodowlany powinien mieć dobrze dobraną i zbilansowaną karmę. Taką na rynku znajdziesz bez najmniejszego trudu. Zawiera ona najczęściej ziarna zbóż i roślin, nasiona roślin oleistych i mieszankę w postaci śruty z dodatkiem soli mineralnych, witamin oraz antybiotyków.

Gołąb domowy – fakty o których nie miałeś pojęcia

Gołębie pocztowe mogą rozwijać prędkość do 100 km/h, w czasie wojny wykorzystywano je do przenoszenia informacji. Wiele z nich zostało odznaczonych brytyjskim medalem Dickina. Kąt widzenia gołębia to pełne 360 stopni. Tworzą monogamiczne pary na całe życie. Posiadają 37 tysięcy kubków smakowych i zjedzą praktycznie wszystko. Występują na całym świecie i dosłownie w każdym jego zakątku organizowane są olimpiady i turnieje z ich udziałem. Potrafią wrócić do swojego gniazda czy gołębnika nawet z drugiego końca globu. Encyklopedie zawierają mnóstwo ciekawych wpisów poświęconych tym ptakom.

Zobacz, czym dokarmiać dziko żyjące ptaki

Utarło się, że najlepszym pożywieniem dla gołębi czy kaczek dziko żyjących w miastach, jest chleb. Nic bardziej mylnego. To jedynie tak zwany zapychacz, który powoduje spadek formy i obniżenie odporności ptactwa. Tylko częściowo zaspokaja głód, nie dostarczając niezbędnych składników odżywczych. Najlepszym pożywieniem są ziarna zbóż oraz nasiona roślin motylkowatych. Całe szczęście w coraz większej ilości miast Polski stawiane są automaty z karmą, warto z nich korzystać, jeśli nie masz dostępu do odpowiedniej karmy.

Gołąb domowy to znany i popularny ptak, hodowany często dla przyjemności. Należy jednak pamiętać, że on także wymaga odpowiedniej pielęgnacji i opieki. Jeśli planujesz założyć hodowlę, sprawdź najważniejsze informacje!