Dudek – ptak z fantazyjnym czubem na głowie

Jak wygląda dudek?

Niegdyś na dudka mówiono hupek lub hutek. Ptak należy do rzędu dzioborożcowych. Wygląd dudka jest charakterystyczny, trudno pomylić go z innym ptakiem. Dudek, znany również jako Upupa epops, to ptak, który swoją niepowtarzalną urodą przyciąga spojrzenia nawet najmniej doświadczonych obserwatorów przyrody. Pierwsze, co rzuca się w oczy, to niewątpliwie charakterystyczny dwurzędowy grzebień z piór (czubek) na głowie, który dudek może stroszyć w razie zagrożenia lub podczas godów. To niejedyne, co go wyróżnia. Dudek, ptak z rodziny Upupidae, ma piękne pstre ubarwienie skrzydeł, które stają się dobrze widoczne podczas lotu. Skrzydła są bowiem ozdobione białymi i czarnymi plamami, które tworzą niezwykle atrakcyjny kontrast na tle różowawo-brązowego ubarwienia reszty ciała. Głowa i szyja dudka mają zwykle barwę szarą lub beżową, a na końcówkach piór widoczne są czarne plamy.

Gdzie mieszka i czym żywi się dudek?

Gdzie żyje dudek? Ptak preferuje tereny otwarte – obszar pastwisk i łąk, ale także obrzeża lasów. Szczególnie upodobał sobie aleje drzew, gdzie może swobodnie poruszać się między drzewami a otwartą przestrzenią. Jego dom to zazwyczaj dziupla w drzewie lub szczelina w skałach, choć bywa, że zasiedla również stare gniazda kruków. Rzadko kiedy sam buduje gniazda, woląc adaptować to, co znajdzie w naturze. Długi, cienki dziób służy dudkowi do wyszukiwania owadów w ziemi. Ulubionym pożywieniem dudka są larwy chrząszczy, ale nie pogardzi też innymi owadami, np. jak motylami czy mrówkami.

Dudek – ptak i jego życie rodzinne. Rozmnażanie

Jak wygląda cykl życia dudka? Sezon lęgowy zaczyna się na wiosnę, kiedy to samiec zaczyna intensywnie szukać partnerki. Dudek  jest gatunkiem monogamicznym, co oznacza, że w pary łączy się na całe życie. W czasie godów samiec odzywa się donośnym „upupup”, starając się przyciągnąć uwagę samicy. Po udanych godach samica składa od 5 do 9 jaj, które następnie wysiaduje przez około 20 dni. Młode dudki, pokryte białym puchem, są całkowicie zależne od opieki rodziców. Samiec i samica na zmianę przynoszą pożywienie swoim pisklętom, które wkrótce po wykluciu się zaczynają połykać małe owady.

Jak dudek chroni się przed drapieżnikami?

Samica dudka dzielnie broni swoich piskląt. W przypadku ataku drapieżnika na gniazdo wydziela przez gruczoł kuprowy substancję o zapachu gnijącego mięsa. Młode ptaki też są niezwykle waleczne – podobnie jak ich matka są w stanie odstraszać intruza poprzez wydzielanie śmierdzącej substancji (nieprzyjemny zapach dość długo utrzymuje się wokół gniazda dudków), dodatkowo wydają nieprzyjazny syk. Po około czterech tygodniach od wyklucia młode dudki opuszczają gniazdo i rozpoczynają samodzielne życie.

Ptak dudek – ciekawostki

Jak wygląda lot tego ptaka? Dudek w powietrzu to prawdziwe widowisko. Kiedy rozpościera swoje skrzydła, widać ich piękne ubarwienie i charakterystyczną formę. Rozpiętość skrzydeł dudka wynosi od 44 do 48 cm, a sam lot jest niski i falujący, z charakterystycznymi przewieszeniami skrzydeł ku górze podczas każdego uderzenia. Poza tym w locie dudek wydaje specyficzne odgłosy, które mogą przypominać huk lub trzask.

Dudek jest ptakiem zagrożonym, głównie ze względu na intensywną modernizację krajobrazu wiejskiego i eliminację naturalnych siedlisk, która obejmuje usuwanie dziuplastych drzew czy przekształcanie łąk w intensywnie eksploatowane pola uprawne. Działania takie mogą przyczynić się do zmniejszenia liczebności tych pięknych ptaków. 

Dudek, podobnie jak wiele innych gatunków ptaków w Polsce, jest ptakiem wędrownym. Gdy temperatura zaczyna spadać, a dni stają się krótsze, dudki zaczynają swoją podróż na południe. Najczęściej odlatują do Afryki, gdzie spędzają zimowe miesiące, zanim wrócą do nas na wiosnę, aby ponownie rozpocząć okres lęgowy.