Ryś – co warto wiedzieć o tym zwierzęciu?

Ryś ma duże, szerokie łapy, a chodząc, rozcapierza palce. Dzięki temu dobrze utrzymuje się na powierzchni śniegu. Żywi się głównie dzikimi ssakami kopytnymi, a czasami małymi zwierzętami takimi jak zające i nornice. Liczebność rysia stale maleje z powodu niszczenia jego siedlisk i polowań prowadzonych przez ludzi. W związku z tym działania ochronne są niezwykle ważne, aby zachować ten gatunek dla przyszłych pokoleń. Czytaj dalej!

Ryś euroazjatycki – podstawowe informacje

Opis wyglądu rysia

Ryś ma gęste futro, którego kolor waha się od złoto-brązowego do szarego i czarnego w niektórych miejscach. Ma charakterystyczne kępki czarnych włosów na każdym uchu i bezwłose łapy, co nadaje mu wyjątkowy wygląd. Długie nogi rysia pozwalają mu skakać na odległość do trzech metrów i wysokość do dwóch metrów w poszukiwaniu ofiary.

Krótki ogon rysia wynika z jego naziemnego trybu życia. Ewolucyjnie nie wykształcił się u niego długi ogon, który pomagałby utrzymywać równowagę. W efekcie służy on głównie do komunikowania z innymi rysiami.

W Polsce występują rysie z dwoma rodzajami umaszczenia:

• intensywnie cętkowanym (obszary górskie);
• jednolitym z delikatnym cętkowaniem (na niżu).

Ryś – tryb życia

Ryś to samotnik, który zazwyczaj preferuje odległe o ludzkich siedzib miejsca, na przykład na skraju lasu lub w pobliżu jakiegoś skalistego terenu. Dzień spędza głównie na wypoczywaniu w kryjówce, natomiast w nocy wychodzi polować. Terytorium samca jest z zasady nawet dwa razy większe niż samicy. O ile jednak samce mogą ok. 30% jego obszaru dzielić z innym przedstawicielem tej samej płci, o tyle samice toczą między sobą krwawe walki o teren.

Gatunki rysia i obszary występowania

Rysie żyją w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Preferują obszary z gęstymi lasami i odpowiednią pokrywą śnieżną, dzięki czemu te odległe obszary są ich ulubionym domem. Największa populacja rysi przebywa w lasach Syberii (ponad 90%).

Ryś w Polsce

W Polsce żyją dwie populacje tego gatunku:

• karpacka (w górach i na pogórzu);
• bałtycka (zamieszkuje Puszczę Knyszyńską, Puszczę Augustowską, Puszczę Białowieską, Pojezierze Mazurskie, Roztocze i Polesie).

Na terenie Polski żyje ok. 200 osobników. Większość z nich występuje w Karpatach (ok. 120 osobników).

Przedstawiciele populacji karpackiej charakteryzują się wyraźnym plamistym wzorem, który tworzą cętki i pasy. Natomiast przedstawiciele populacji bałtyckiej mają przeważnie płowe, czasami niemal jednolite umaszczenie.

Gatunki rysia

Wyróżnia się następujące żyjące gatunki tego zwierzęcia:

• ryś kanadyjski;
• ryś rudy;
• ryś euroazjatycki;
• ryś iberyjski.

Grupa osobnicza i rozmnażanie rysia

Samce rysia patrolują obszar około pięciu kilometrów, podczas gdy samice mają zazwyczaj mniejszy, dwukilometrowy zasięg. Rysie wykorzystują oznaczenia takie jak zadrapania na drzewach i skałach oraz pozostawiony mocz i kał w celu określenia swoich terytoriów. Te zachowania pomagają im unikać wszelkich form konfliktów na tych samych obszarach i zapewniają im możliwość żerowania bez ryzyka interwencji innych osobników.

Rozród rysia

Ruja u rysi występuje raz w roku od końca stycznia do marca. Dorosłe rysie łączą się w pary jedynie na czas godów. Samica rysia rodzi raz w roku, po ciąży trwającej ok. 72 dni. Przeciętny miot jest złożony z dwóch lub trzech kociąt. Młode pozostają z matką aż do osiągnięcia niezależności w wieku maksymalnie roku. Następnie młode płci żeńskiej znajdują terytorium często blisko matki, a te płci męskiej odchodzą na znaczne odległości w poszukiwaniu własnego terenu.

Samica osiąga dojrzałość płciową w wieku od dziewięciu miesięcy do półtora roku, samce trochę później, w wieku od 1,5 do 2 lat. Warto dodać, że domowe koty i polskie rysie nie krzyżują się, przede wszystkim z uwagi na inny tryb życia.

Pożywienie – czym żywią się rysie?

Rysie żywią się przeważnie dzikimi ssakami kopytnymi (głównie sarny i jelenie). Jedzą również:

• norniki;
• zające;
• króliki;
• ptaki i ich jaja;
• ryby;
• padlinę.

Rysie zwykle polują w nocy. Główny sposób polowania to samotne podchody. Drapieżniki podkradają się jak najbliżej upatrzonej ofiary, wykorzystując osłonę krzewów. Terytoria rysiów są dość duże, więc podczas polowania na pokarm mogą pokonać nawet 20 km jednego dnia! Jeśli ryś poluje na mniejszy łup, podejmuje do 7 prób złapania zwierzyny dziennie. Udaje mu się to w średnio 3–4 przypadkach.

Co ciekawe, ryś często wciąga swoją ofiarę na drzewa. W ten sposób chroni się przed innymi drapieżnikami, np. wilkami. Warto wiedzieć, że nawet do 50% łupów rysia może być rozgrabianych przez inne zwierzęta.

Ryś – status ochrony

Rysie najczęściej giną z rąk ludzi (polowania, kłusownictwo) oraz w trakcie kolizji z pojazdami. Budowa inwestycji i sieci dróg powoduje, że tracą przestrzeń do życia i dostęp do pokarmu. W Polsce rysie są pod ścisłą ochroną od 1994 roku. Jako gatunek bliski zagrożenia znajdują się w Polskiej czerwonej księdze zwierząt.

Ryś – zdjęcia

Ciekawostki o rysiu

Ryś eurazjatycki to największy przedstawiciel rodziny kotowatych w Europie i w Polsce. Ma unikalny, „kołyszący” chód podczas poruszania się. Ta szczególna umiejętność pomaga rysiowi utrzymać równowagę podczas podróży przez trudny teren i regiony górskie.

Drapieżnik ten ma także świetny wzrok, który pozwala mu dostrzec inne zwierzęta z odległości nawet 500 m.

Mrucząc, ryś wyraża swoje zadowolenie. Kiedy jest wściekły, wygina ciało w łuk, stroszy sierść oraz ostrzegawczo fuka i parska. Głos rysia jest podobny do głosu kota domowego, ale jest bardziej doniosły i ochrypły.

Obecność wielu haczykowatych brodawek sprawia, że język rysia jest niezmiernie szorstki. To pomaga w dokładnym oczyszczaniu kości z mięsa.

Ryś, nazywany również duchem leśnych ostępów, jest jednym z największych drapieżników w Europie. Pozostaje krytycznie zagrożony w niektórych obszarach. Odgrywa bardzo ważną rolę w ekosystemie. Dzięki imponującym technikom polowania jest groźnym gatunkiem, z którym inne zwierzęta muszą się liczyć!