Behawiorysta – kim jest i jak może pomóc zwierzakowi?

Problemy zwierząt jeszcze do niedawna kojarzyły się wyłącznie z lekarzem weterynarii. Dla wielu z nas ciągle to właśnie on jest lekiem na całe zło. Weterynarz ma leczyć zwierzaka, ale także układać mu dietę i rozwiązywać problemy natury emocjonalnej. Tymczasem coraz większą uwagę zwraca się na to, aby oddzielić profesję lekarza od innego specjalisty. Kim jest psi behawiorysta i w czym dokładnie może ci pomóc?

Behawiorysta zwierząt – kto to w ogóle jest?

Behawiorysta zwierzęcy jest osobą, która w swoim działaniu kompleksowo łączy wiele dziedzin nauki. Wbrew pozorom nie jest to zawód tożsamy z zoopsychologią, chociaż sam behawiorysta może być także zoopsychologiem. Nie zawsze jest lekarzem weterynarii, chociaż w swojej pracy wykorzystuje wiedzę z zakresu medycyny weterynaryjnej. 

Skomplikowane? Może się takie wydawać, ponieważ zakres behawiorystyki zwierzęcej jest naprawdę szeroki. Warto jednak zaznaczyć, że podstawową zasadą pracy z psem (czy jakimkolwiek innym zwierzęciem towarzyszącym) jest bezpośrednia obserwacja go w naturalnym środowisku. 

Metody i techniki pracy zawsze dobierane są indywidualnie do każdego przypadku. Behawiorysta jest przewodnikiem opiekuna, który pomaga mu zrozumieć zwierzę i wyeliminować problemy. 

Behawiorystyka psów – co wchodzi w jej skład? 

O jakich problemach mowa? Behawiorysta służy pomocą w bardzo różnych problemach natury behawioralnej. To ostatnie stwierdzenie jest tutaj bardzo ważne. Oczywiście, niektórzy lekarze weterynarii są także behawiorystami, jednak te dwa zawody nie są ze sobą tożsame. Behawiorysta to nie weterynarz i nie będzie w stanie rozwiązać problemów natury medycznej. Problem behawioralny możemy zdefiniować jako zachowanie (lub system zachowań), które zaburzają wspólne harmonijne życie psa i opiekuna. 

O jakich dokładnie zachowaniach mowa? Behawioryzm psów pozwala na poradzenie sobie między innymi z:

• zachowaniami agresywnymi (zarówno w stosunku do ludzi, jak i innych psów),
• zaburzeniami lękowymi,
• stanami depresyjnymi.

Jednym z najczęstszych powodów interwencji psiego behawiorysty są zaburzenia lękowe zwierząt. Psy są niezwykle podatne na liczne fobie – zarówno te, które dotyczą przedmiotów i zjawisk, jak i ludzi. Niezwykle popularnym i trudnym zjawiskiem jest lęk separacyjny. Niektóre pupile boją się także otwartych przestrzeni, innych zwierząt albo samochodów. 

Działania behawiorysty zawsze są kompleksowe. Opierają się one nie tylko na wykorzystaniu wiedzy książkowej, ale także na bardzo dużym doświadczeniu w pracy z psem i na intuicji. Zadaniem behawiorysty jest dotarcie do tego, co właściwie warunkuje określone zachowania zwierzęcia. Za pomocą obserwacji uczestniczącej tworzy on swoistą mapę, która jest planem tego, kiedy i w jakich okolicznościach takie zachowania się pojawiają. 

Praca behawiorysty polega na interakcji nie tylko z psem, ale także z jego opiekunem. Przygotowuje on plan działania i dokładnie instruuje właściciela, w jaki sposób ma on na co dzień postępować z psem. Behawiorysta jest odpowiedzialny za to, aby przywrócić lub zbudować prawidłową komunikację między dwiema stronami – psem oraz jego przewodnikiem. 

Czym nie zajmuje się behawiorysta?

Wiemy już, że behawiorysta nie jest lekarzem weterynarii. Nie jest także zoopsychologiem. Oczywiście osoba pełniąca ten zawód może łączyć w swojej osobie te trzy profesje, jednak sam behawioryzm nie jest z nimi tożsamy. 

Opiekunowie coraz częściej poszukują porady związanej z zachowaniem swojego pupila. Najczęściej do behawiorysty zwracamy się w momencie, kiedy uporczywe zachowanie jest nie do zniesienia i jesteśmy gotowi zrobić wszystko, aby je wyeliminować. Statystycznie najczęściej dzieje się to w momencie, kiedy pies sika w domu. Niestety, nie jest to kwestia, którą behawiorysta znajduje się bezpośrednio. 

Dlaczego? Problem z załatwianiem się w domu może mieć bardzo różne podłoże, także medyczne. Może być on jednym z elementów pracy z behawiorystą w momencie, kiedy, na przykład, wynika bezpośrednio z zaburzeń lękowych.

Kwestie takie jak wyjątkowo głośne szczekanie czy ciągnięcie na smyczy to również nie jest pole do pracy z behawiorystą. Mamy tutaj bowiem do czynienia z pewnego rodzaju niedociągnięciami w kwestii szkolenia. Wracamy więc do tematu tego, kim nie jest psi behawiorysta – nie jest szkoleniowcem (nawet jeżeli paradoksalnie szkoleniem również się zajmuje).

Behawiorystyka zwierząt to wielokontekstowa i złożona wiedza na temat ich zachowań. Behawiorysta może być z wykształcenia technikiem weterynarii lub nawet lekarzem. Może prowadzić szkolenia z psami, może także kształcić się w kierunku zoopsychologii. Poniekąd łączy w sobie wszystkie aspekty wiedzy z tych, tak przecież różnych, dziedzin. Mimo wszystko należy odróżniać problemy psychiczne, medyczne czy szkoleniowe od problemów behawioralnych. To bowiem wyłącznie z nimi zgłaszamy się do behawiorysty. 

Behawioryzm psów – metody pracy

Wiemy już, czym zajmuje się behawiorysta (a także czym się nie zajmuje). Przejdźmy teraz do bardzo ważnej kwestii, czyli tego, jakich metod pracy możemy się po nim spodziewać. 

Przede wszystkim warto zaznaczyć, że do behawiorysty nie idziemy. To behawiorysta przychodzi do nas. Aby pomoc psu była skuteczna i w ogóle możliwa, specjalista musi bowiem mieć dokładny i empiryczny wgląd w jego codzienne życie i środowisko, w którym funkcjonuje. 

Kiedy w naszym domu przebywa psi behawiorysta, powinniśmy zadbać o to, aby życie w nim toczyło się tak jak zwykle. Może to wydawać się trudne, kiedy w domu przebywa, jak by nie było, obca osoba. Musisz jednak zrozumieć, że ocena zachowania zwierzęcia jest możliwa tylko podczas obserwacji jego codzienności takiej, jaka jest.

Ta pierwsza obserwacja jest bardzo ważna, ponieważ może być kluczowa dla znalezienia źródła problemu. Bardzo możliwe, że zwierzakowi brakuje miejsca do wyciszenia się i odpoczynku, a najlepszą terapią będzie przesunięcie legowiska. 

Behawioryzm psów to także dziedzina, która pozwala ocenić, czy komunikacja między opiekunem a zwierzęciem jest prawidłowa. Bardzo często niezrozumienie potrzeb zwierzęcia prowadzi do nieświadomego utrwalania zachowań, których w istocie chcemy się pozbyć. 

Każdy pies ma indywidualne potrzeby, jednak bardzo często determinowane są one przynależnością do określonej rasy. Jeżeli pies myśliwski w dobrej wierze traktowany jest jak kanapowiec, a owczarek na długie godziny zostaje sam w domu, wystąpienie nieprawidłowych zachowań jest bardziej niż prawdopodobne. 

Behawioryzm zwierzęcy – kiedy potrzeba ci pomocy?

Pies jest najlepszym przyjacielem człowieka, jednak bardzo często życie z nim to nie bajka. Bywa jednak tak, że opiekunowie nie wiedzą, który moment jest odpowiedni, aby poprosić o pomoc. 

Do behawiorysty najlepiej zgłosić się w momencie, kiedy zauważasz, że zachowanie psa odbiega od normy. Nie chodzi tu jednak bynajmniej o kwestia takie jak niszczenie mebli czy ciągnięcie na smyczy. Materiałem dla behawiorysty jest natomiast pies, który przejawia zachowanie lękowe i przez nie nie może normalnie funkcjonować. 

Zgłoś się do behawiorysty nie wtedy, kiedy wkurza cię pogryziona noga od stołu. Zadzwoń do niego, jeżeli gryzienie tej nogi połączone jest z innymi zachowaniami, które mają miejsce w momencie, kiedy nie ma cię w domu. Jest to bowiem podręcznikowy przykład lęku separacyjnego. W tym wypadku problemem nie jest samo niszczenie, a raczej fakt, że pies nie może poradzić sobie z rozpaczą i lękiem, które wywołuje w nim twoja nieobecność.

Psi behawiorysta będzie także dobrym adresem w momencie, kiedy twój pies zdradza objawy depresji. Wspólnie poszukacie źródeł problemu i postaracie się go rozwiązać (eliminując oczywiście wcześniej ewentualny stan chorobowy). 

Co może wskazywać na fakt, że twój pies cierpi na depresję? Niektóre jej objawy mogą przypominać stan chorobowy, właśnie dlatego wizyta u lekarza weterynarii i wcześniejsza diagnostyka są niezbędne do tego, żeby w ogóle rozpocząć terapię behawioralną. Objawy depresji u psa to między innymi:

• zaburzenia snu,
• nadmierny apetyt lub brak apetytu,
• brak zainteresowania zabawą i kontaktem z opiekunem,
• widoczne przygnębienie. 

Depresja u psa bardzo często połączona jest z innymi zaburzeniami, szczególnie lękowymi. Zwierzęta cierpią na nią także po stracie ukochanego człowieka. Behawiorysta może być w stanie pomóc w takich sytuacjach, chociaż musisz mieć świadomość, że jest to proces złożony. 

Behawioryzm psów – klucz do dobrych relacji ze zwierzęciem

Behawioryzm psów jest pojęciem bardzo szerokim, a sam behawiorysta to zawód, wokół którego narosło wiele mitów i nieporozumień. Zanim zaczniesz szukać u niego pomocy, zastanów się, czy problem twojego zwierzaka ma źródło w zachowaniach lękowych, czy po prostu wynika z zaniedbania wychowania zwierzęcia i błędów w szkoleniu. 

Czasami bardzo trudno jest przyznać, że zwierzak nie otrzymał od nas tego, czego potrzebował. Nawet jeżeli ma dostęp do najlepszej jakości karmy i zabawek z wyższej półki, potrzebna jest mu także dobra komunikacja i zrozumienie ze strony człowieka. 

Dobry behawiorysta pomoże ci zrozumieć, w którym momencie w tej komunikacji czegoś zabrakło. Głośne szczekanie czy sikanie na dywan mogą czasami mieć źródło w bardzo poważnych zaburzeniach lękowych oraz w emocjach, z którymi pies nie może sobie poradzić. 

Dodatkowo warto pamiętać, że praca z behawiorystą jest pracą, w której biorą udział trzy strony: behawiorysta, zwierzak oraz jego opiekun. Twoja rola jest tutaj bardzo ważna, ponieważ w ostatecznym rozrachunku to ty będziesz żył z psem i to na tobie spoczywa odpowiedzialność, aby wdrożyć w życie zalecenia behawiorysty.

Zanim zgłosisz się do psiego behawiorysty, pamiętaj, że pomimo szerokiej wiedzy i umiejętności nie jest on czarodziejem. Bez twojej szczerości, chęci do współpracy oraz otwartości na zalecenia jego działania nie będą miały odpowiedniego skutku.

Najczęściej zadawane pytania

Jak zostać behawiorystą?

Istnieje przynajmniej kilka sposobów na zostanie behawiorystą zwierzęcym. Możesz zrobić jeden z kursów stacjonarnych lub online z praktykami. Dostępne są też studia podyplomowe.

Ile zarabia behawiorysta?

Przy dużym stażu pracy, rozległej wiedzy i doświadczeniu możesz zarobić nawet ok. 8000 zł.

Ile kosztuje porada behawiorysty?

Stawki wahają się w zależności od wielkości miasta, doświadczenia i renomy behawiorysty czy rodzaju problemu. Jednorazowa konsultacja kosztuje od 80 zł do 250 zł.