Żółwie – hodowla żółwi w domu. Co warto wiedzieć?

Wybór żółwia do domu – na co zwrócić uwagę?

Żółwie, choć nieco nieśmiałe i powolne, mają w sobie naprawdę wiele uroku! Ale zanim ten mały opancerzony przyjaciel zagości na stałe w twoim domu, dokładnie przemyśl swoją decyzję i przygotuj się do roli opiekuna! Oto najważniejsze rzeczy, które trzeba wziąć pod uwagę.

Wybierz odpowiedni gatunek żółwia

Żółwie mają nieco odmienne potrzeby zarówno pod względem diety, jak i warunków środowiskowych. Na przykład żółwie lądowe, takie jak żółw stepowy, żółw grecki czy żółw pustynny zdecydowanie różnią się od gatunków wodno-lądowych, takich jak żółw czerwonolicy, żółw żółtolicy czy żółw żółtobrzuchy. Dlatego zorientuj się, czy jesteś w stanie zapewnić mu warunki zbliżone do naturalnych, odpowiednie do jego gatunku!

Żółwie lądowe często charakteryzują się spokojniejszym temperamentem i mogą potrzebować więcej przestrzeni do swobodnego poruszania się. Na przykład żółw grecki to znakomity wybór dla początkujących hodowców ze względu na stosunkowo łatwą pielęgnację i umiarkowane wymagania. Pamiętaj też, że mały żółw wcale nie oznacza małych wymagań!

Z kolei żółwie wodno-lądowe mogą wymagać bardziej wymagających warunków mieszkaniowych, z uwzględnieniem odpowiednio przystosowanej strefy wodnej (którą to zwierzęta uwielbiają brudzić!). Dlatego też te gatunki mogą być odpowiednie dla bardziej doświadczonych hodowców. Co więcej, wspomniane gatunki mogą wymagać zarejestrowania ich posiadania w Wydziale Ochrony Środowiska! Do tego niezbędne jest posiadanie dowodu transakcji lub zaświadczenia od weterynarza. 

Żółw dla dziecka

Żółw, jak każde zwierzę, uczy odpowiedzialności. Warto pamiętać jednak, że o ile te gady także wymagają skrupulatnej opieki i odpowiedzialności, to jednak oferują mniej interakcji niż bardziej „tradycyjne” zwierzaki, takie jak psy czy koty. Chociaż żółwie nie domagają się pieszczot i innych wyrazów uczuć, nie oznacza to, że nie zasługują na troskliwość i koncentrację. Jeśli twoja pociecha chce żółwia, powinieneś zdecydować się na odpowiedni gatunek!

Gady zalecane dla młodszych opiekunów to mniejsze gatunki lądowe, na przykład żółw grecki czy stepowy. Ich utrzymanie nie jest zbyt wymagające, a wyposażenie terrarium nie wymaga dużych nakładów finansowych. Żółwie lądowo-wodne mogą nie być najlepszym wyborem ze względu na bardziej specyficzne wymagania (także w zakresie diety) oraz mniej przyjazne usposobienie!

Jak długo żyje żółw w domu? 

Bez wątpienia żółwie są jednymi z najdłużej żyjących zwierząt na świecie – najstarszy znany dziś osobnik to Jonathan z Wyspy Świętej Heleny, który ma, bagatela, ponad 190 lat! Ale ile żyje żółw domowy? Oczywiście w ich przypadku wygląda to trochę mniej imponująco, ale to wciąż z pewnością zwierzęta, które mogą osiągać imponujący wiek!

Wpływ gatunku na długość życia

Różne gatunki żółwi charakteryzują się różną średnią długością życia. Na przykład niektóre małe gatunki lądowe, takie jak żółw grecki, mogą dożywać 50 lat czy nawet więcej, podczas gdy gatunki wodne, jak żółw czerwonolicy, często żyją około 20–30 lat (a czasami nawet i krócej, np. żółw chiński w niewoli żyje około 15 lat). W przypadku żółwi morskich (na przykład żółwia skórzastego) często jest to około 40–50 lat.

Wiek około 100 lat (a nawet dłużej) to raczej domena większych gadów, takich jak Z drugiej strony, żółwie olbrzymie, takie jak słynny żółw słoniowy, mogą dożywać nawet ponad 100 lat (i wcale nie są to wyjątki wśród żółwich nestorów), co oznacza, że żyją dłużej niż kilka pokoleń opiekunów! Dobrze wziąć pod uwagę takie czynniki, gdy decydujesz się na takiego gada! Żółw żyje naprawdę długo i przez całe jego życie powinieneś się nim należycie opiekować. 

Czynniki zewnętrzne i opieka

Czynniki zewnętrzne, takie jak jakość opieki, dieta, warunki środowiskowe i dostęp do odpowiedniej opieki weterynaryjnej mają kolosalny wpływ na przewidywaną długość życia żółwia. Żółwie, które są dobrze pielęgnowane, często przekraczają przeciętną długość życia swojego gatunku.

Genetyka

Chociaż genetyka jest czynnikiem, na który opiekunowie mają niewielki wpływ, warto zaznaczyć, że geny odgrywają istotną rolę w długowieczności żółwia. Przy zakupie zwierzęcia od hodowcy warto zapytać o wiek rodziców i dziadków żółwia, aby uzyskać pewien obraz tego, ile może żyć wybrany zwierzak.

Gdzie kupić żółwia i co warto wiedzieć?

Decyzja o przyjęciu żółwia pod swój dach, bez względu na gatunek, jest początkiem emocjonującej przygody i jednocześnie dużego zobowiązania. Przed rozpoczęciem poszukiwań warto jednak zastanowić się, gdzie najlepiej szukać takiego zwierzaka, aby zapewnić mu odpowiednie warunki i wsparcie na każdym etapie jego życia.

Sklepy zoologiczne

Jednym z najbardziej oczywistych miejsc, gdzie potencjalni opiekunowie szukają swojego nowego pupila, są sklepy zoologiczne. Niestety, ta opcja wymaga bardzo dużo uwagi i wcześniejszego przygotowania. Nie wszystkie sklepy zoologiczne dbają o zwierzęta w zadowalający sposób.

Prywatne hodowle

Prywatne hodowle mogą być doskonałym miejscem, jeśli szukasz konkretnego gatunku żółwia. Specjaliści i miłośnicy żółwi często są w stanie dostarczyć cennych informacji na temat pielęgnacji, diety i zachowania danego gatunku. Pamiętaj jednak, aby wybierać uznanych i doświadczonych hodowców, a także starać się poznać warunki, w których są trzymane zwierzęta. Unikaj amatorskich pseudohodowli, które konkurują przede wszystkim ceną!

Ośrodki adopcyjne i schroniska

Rozważając możliwość adopcji, warto również zajrzeć do lokalnych schronisk lub ośrodków rehabilitacji żółwi. W wielu przypadkach organizacje te opiekują się zwierzętami, które zostały porzucone, są chore lub zostały odebrane w wyniku interwencji. Przyjęcie takiego zwierzaka to nie tylko szansa na zmianę jego życia na lepsze, ale również okazja do rozwiązania (choć częściowego!) problemu porzuconych i porzucanych zwierząt.

Online – ale ostrożnie!

W erze internetu wiele osób szuka swojego przyszłego pupila także w sieci. Choć jest to niewątpliwie wygodne rozwiązanie, warto pamiętać o wielu pułapkach, które mogą czyhać na nieświadomych kupujących. Należy zachować szczególną ostrożność, unikać podejrzanych ogłoszeń i sprawdzać wiarygodność sprzedających. Zaleca się też osobiste sprawdzenie warunków, w których przebywają zwierzęta. Niestety w wypadku zakupów online może być to dość utrudnione.

Targi i wystawy zwierząt

Targi i wystawy zwierząt również są miejscem, gdzie hodowcy i entuzjaści żółwi mogą oferować swoje zwierzęta. To także świetne okazje do spotkania ekspertów, wymiany doświadczeń i zdobywania wiedzy na temat różnych gatunków i ich potrzeb.

Ile kosztuje żółw?

Decyzja o kupnie żółwia to zobowiązanie nie tylko czasowe, ale też finansowe! Koszty zakupu i utrzymania żółwia mogą być zaskakująco wysokie i obejmują wiele różnych aspektów. Samo nabycie gada to dopiero początek!

Koszt zakupu żółwia

Największy wpływ na cenę żółwia ma przede wszystkim jego rodzaj, a także gatunek. O ile żółwie lądowo-wodne można dostać już nawet za kilkadziesiąt złotych (np., żółw ostrogrzbiety to koszt 30–40 zł), tak gatunki wyłącznie lądowe to znacznie większe obciążenie dla portfela! Przykładowo:

• żółw pustynny: około 800 zł,
• żółw grecki: około 600 zł,
• żółw stepowy: około 400 zł.

Oczywiście bezpłatnym rozwiązaniem jest adopcja, ale w tej sytuacji konieczne może być pokrycie kosztów leczenia zwierzęcia lub zapewnienia mu bardziej specyficznych warunków, co również niesie za sobą koszty.

Stworzenie terrarium lub akwarium dla żółwia

Najtańsze i najbardziej podstawowe terraria można dostać już za około kilkadziesiąt złotych, jednak praktycznie nigdy nie będą one odpowiednie dla żółwi domowych. Koszt bardziej dostosowanego i odpowiednio dużego terrarium to kilkaset złotych (500-600 zł), pamiętaj też, że na żółwie środowisko składa się również odpowiednie oświetlenie i ogrzewanie (kilkaset złotych), a także podłoże, kryjówki i schronienie! W efekcie przygotowanie żółwiowi odpowiedniego środowiska to nawet 1000 zł.

Górny limit wydatków właściwie nie istnieje. Wszystko zależy od tego, jakie akcesoria wybierzesz.

 Terrarium czy akwarium?

Wybór odpowiedniego środowiska dla żółwia zależy głównie od jego gatunku. Żółwie lądowe będą potrzebować przestronnego terrarium z odpowiednią powierzchnią do eksploracji, natomiast żółwie wodno-lądowe czy wodne wymagają przestrzeni, gdzie dostępne są zarówno woda, jak i ląd.

• Terrarium: żółwie zamieszkujące tereny lądowe potrzebują dużo miejsca do chodzenia, a także różnorodności! Podłoże powinno składać się z piasku, torfu oraz kawałków kory. 
• Akwaterrarium: żółwie wodno-lądowe, takie jak żółw czerwonolicy, będą potrzebować specjalnie dostosowanego środowiska, które obejmuje zarówno obszar lądowy, jak i znaczną ilość wody.

Jakie powinny być rozmiary terrarium? Oczywiście w przypadku mniejszych gatunków żółwi nie ma aż tak rygorystycznych wymagań jak w przypadku większych gadów, co oznacza, że rozmiar terrarium zależy od gatunku wybranego żółwia. Pamiętaj jednak, że im większa przestrzeń, gdzie żółw będzie mógł chodzić i pływać, tym lepiej!

Przyjmuje się, że najmniejsze wymiary terrarium powinny wynosić co najmniej 6-krotność długości żółwia i 4-krotność jego szerokości. Pamiętaj też, że niektóre żółwie rosną nawet przez około dziesięć lat i osiągają kilkadziesiąt cm długości! Dokładnie sprawdź, jakie będą średnie wymiary dorosłego osobnika wybranego przez ciebie gatunku. Lepiej kupić większe terrarium „na zapas”, bo późniejsza wymiana może okazać się dość droga!

Zwróć też uwagę na materiał wykonania. Szklane terraria są ciężkie i po prostu kruche, z kolei drewniane chłoną wilgoć i właściwie nie da się ich dobrze wyczyścić. Najlepszym materiałem będzie tworzywo sztuczne: wytrzymałe oraz lekkie.

Tworzenie odpowiednich warunków w terrarium czy akwarium żółwia jest kluczowe dla jego zdrowia i dobrego samopoczucia. Szczególną uwagę należy poświęcić dwóm fundamentalnym aspektom: temperaturze i oświetleniu, które są szczególnie ważne dla tego gadu.

Temperatura dla żółwia w terrarium

Żółw jest jednym z wielu zwierząt (bezkręgowców, ryb, płazów i gadów), które cechuje się zmiennocieplnością. Oznacza to, że żółwie możesz hodować wyłącznie w terrarium, w którym zapewnisz zwierzęciu odpowiednie warunki temperaturowe!

Obejmuje to przede wszystkim tworzenie stref temperaturowych, co umożliwi zwierzęciu samoregulację ciepła ciała. Konieczne będą i cieplejsze miejsca do wylegiwania się, i te chłodniejsze, gdzie zwierzę odpocznie od ciepła.

Jak ogrzać terrarium dla żółwia?

W zależności od gatunku i środowiska warto rozważyć różne opcje ogrzewania, takie jak maty grzewcze, lampy czy żarówki. Każde rozwiązanie powinno być dostosowane do konkretnej przestrzeni i potrzeb żółwia. Pamiętaj, że niezbędne będą ci termometry, które umożliwią zapewnienie zwierzęciu odpowiednie warunki. Poszczególne gatunki żółwi mają dość konkretne wymagania co do zakresu temperatury i są naprawdę czułe na wszelkie wahania!

Jakie oświetlenie dla żółwia?

Promieniowanie UVB jest absolutnie kluczowe dla zdrowia żółwi. Takie promieniowanie wspomaga syntezę witaminy D3, co z kolei wpływa na przyswajanie wapnia. Bez odpowiedniego światła UVB żółwie mogą dotknąć bardzo poważne problemy zdrowotne związane z ich rozwojem, takie jak krzywica.

Czas ekspozycji także jest istotny. Za dnia żółw powinien mieć zapewnione około 10-12 godzin naświetlenia (wyłączanego na noc). To bardzo ważne! Żółwie nie mogą żyć cały czas w naświetlonym środowisku, do czego nie są przystosowane!

Dieta żółwia domowego – co jedzą żółwie?

Żółwie to zwierzęta, które nie mają bardzo skomplikowanej i wymagającej diety. W naturze żółwie żywią się tym, co znajdują w swoim naturalnym środowisku: w przypadku żółwi lądowych są to różnego rodzaju rośliny, z kolei zwierzęta lądowo-wodne urozmaicają swoją dietę także małymi zwierzętami (owady, ryby, skorupiaki albo ślimaki).

Żółwie lądowe

W przypadku żółwi lądowych problem w teorii nie jest skomplikowany: wystarczą im świeże warzywa i owoce. Praktyka wymaga jednak trochę więcej uwagi! Sytuacja jest identyczna jak w przypadku ludzi – jeśli trzymasz w domu żółwia, musisz mu zapewnić odpowiednią różnorodność diety! Niedopuszczalne jest karmienie gada wyłącznie jednym rodzajem rośliny (np. marchewką albo cukinią). W diecie gada powinny się też pojawić rośliny łąkowe (mniszek lekarski, koniczyna, stokrotka), a także liście truskawek albo jeżyn. Owoce i warzywa powinny być dojrzałe i miękkie.

Obowiązkowo zaopatrz się w sepię i posypuj nią pokarm (po wcześniejszym rozkruszeniu), jeśli zwierzak nie chce jej gryźć.

No i co najważniejsze – unikaj roślin bogatych w szczawiany (szczaw, szpinak), które mogą powodować (znów: jak u ludzi) problemy z kamieniami nerkowymi. Co ciekawe, także sałata, stereotypowy pokarm każdego żółwia, nie powinna pojawiać się w jadłospisie gada niemal w ogóle.

Żółwia lądowo-wodne

W przypadku zwierząt lądowo-wodnych, które są przede wszystkim drapieżnikami, ułożenie diety jest trochę bardziej skomplikowane. Młode żółwie są mięsożerne, a ich dieta powinna się składać przede wszystkim z:

• ryb (także żywych);
• ślimaków;
• larw zwierząt wodnych;
• skorupiaków;
• owadów;
• dżdżownic.

W diecie żółwi zabronione są mięso kręgowców (a szczególnie wieprzowina!) oraz przetworzone mięso, np. wędliny.

Co istotne, żółwie połykają pokarm w wodzie ze względu na konieczność jego przesuwania i zarazem brak mięśnia, który porusza językiem! 

W przypadku starszych zwierząt do diety należy włączyć także rośliny, najlepiej łąkowe i zbierane z dala od dróg. Zwierzak może też częstować się roślinami wodnymi, które znajdują się w akwarium dla żółwia, ale nie jest to reguła. Jeśli w twoim przypadku tak się stanie, pamiętaj o dbaniu o regularne uzupełnianie roślin w terrarium. 

Suplementy dla żółwi domowych

W środowisku naturalnym żółwie mają zazwyczaj większe możliwości zaspokojenia wszystkich swoich potrzeb pokarmowych. Niestety, w warunkach domowych jest to trochę trudniejsze, a niektóre gatunki tych gadów potrafią mieć naprawdę specyficzne potrzeby! O jakie suplementy lub składniki pokarmowe należy zadbać, oczywiście obok zróżnicowanych pokarmów wysokiej jakości?

Przygodę z suplementami warto zacząć od rozpoznania podstawowych potrzeb żółwia, które różnią się w zależności od jego gatunku, wieku oraz stanu zdrowia. Niezaprzeczalnie najważniejszym elementem jest wapń, który odgrywa zasadniczą rolę w budowaniu i utrzymaniu mocnego karapaksu (pancerza) oraz kości. Żółwie, zwłaszcza młode osobniki, mogą wymagać dodatkowego źródła tego pierwiastka! Najczęściej wybierane są preparaty w formie proszków czy tabletek, jednak równie dobrym wyborem będzie sepia.

Warto również zwrócić uwagę na witaminy, w tym na witaminę A, kluczową dla prawidłowego funkcjonowania oczu, oraz witaminę D3, niezbędną do prawidłowego przyswajania wapnia. Częstym rozwiązaniem jest zakup specjalistycznych kropli lub proszków, które mogą być dodawane do pokarmu, co minimalizuje stres zwierzęcia związanego z przyjmowaniem suplementów.

Należy pamiętać, że suplementacja powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb zwierzaka i jego diety – np. żółwie roślinożerne mogą wymagać innego zestawu witamin i minerałów niż ich mięsożerne odpowiedniki. Zawsze też warto skonsultować się z weterynarzem przed wprowadzeniem nowego suplementu, aby upewnić się, że jest on potrzebny!

Zdrowie domowego żółwia – jak o nie dbać?

Utrzymanie zdrowia domowego żółwia jest bardzo ważnym procesem. To nie tylko kwestia zadbania o dietę czy odpowiednie warunki środowiskowe! Jako opiekun musisz obserwować swojego żółwia, co wcale nie jest tak łatwe jak w przypadku kotów czy psów, mających znacznie więcej zachowań sygnalizujących, że coś jest nie tak z ich zdrowiem!

Obserwacja zachowania

Każdy żółw ma swoje indywidualne zachowania i nawyki. Zmiany takie jak zmniejszenie aktywności, apatia, brak apetytu czy zmiana zachowań mogą sygnalizować problem zdrowotny.

Czystość środowiska

Wyjątkowo ważna jest także czystość środowiska, w którym przebywa żółw. Regularne czyszczenie i dezynfekcja terrarium czy akwarium, a także dbałość o jakość wody (w przypadku żółwi wodnych) przeciwdziała rozwijaniu się bakterii oraz grzybów, które mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie żółwia. Pamiętaj, że niektóre gatunki żółwi bardzo lubią brudzić szczególnie w wodzie, dlatego jeśli chcesz je hodować w domu, musisz przygotować się na częste porządki!

Kontrola weterynaryjna

Nawet przy starannej opiece kontrolne wizyty u weterynarza specjalizującego się w gadach (herpetologa) są istotne. Profesjonalna kontrola, czasami wsparta dodatkowymi badaniami (takimi jak np. badania krwi czy rentgen), może ujawnić ewentualne problemy zdrowotne. 

Pamiętaj też, że w przypadku bardziej egzotycznych zwierząt (a takimi zdecydowanie są żółwie) uzyskanie profesjonalnej pomocy jest trudniejsze! Większość weterynarzy specjalizuje się w leczeniu bardziej pospolitych zwierzaków, takich jak koty czy psy. 

Odpowiednia dieta

Niezwykle ważna jest również zbilansowana dieta, dostosowana do gatunku i wieku żółwia. Dieta, która jest bogata w niezbędne składniki pokarmowe, w tym witaminy i minerały, wspiera odporność i ogólną kondycję zwierzęcia. Zbyt monotonny jadłospis lub błędy w żywieniu mogą prowadzić do niedoborów, obniżenia odporności i rozwoju chorób.

Zadbanie o warunki w terrarium

Utrzymywanie stałej i odpowiedniej temperatury w środowisku również pomaga w utrzymaniu żółwia w dobrej kondycji. Jeśli masz ich więcej niż jednego, zadbaj także o izolowanie chorych osobników lub takich, które zachowują się w sposób sugerujący problemy zdrowotne. To pozwoli zminimalizować ryzyko przenoszenia chorób.

Jak rozmnażają się żółwie?

Rozmnażanie żółwi, jak większości gadów, jest złożonym procesem. Przede wszystkim żółwie są jajorodne i składają jaja! Proces zaczyna się od rywalizacji i zalotów, a kończą na złożeniu jaj i opiece nad potomstwem. Oczywiście w zależności od gatunku żółwia wygląda to (często zupełnie) inaczej. Jednak – jako że żółwie są gadami – w większości przypadków wygląda to dość podobnie, szczególnie w przypadku żółwi domowych.

Zaloty i kopulacja

Zaloty i kopulacja to pierwsze etapy rozmnażania się żółwi i są często poprzedzone serią zachowań, które mają na celu przyciągnięcie partnera. Zaloty mogą obejmować różne formy zachowań, takie jak dotykanie, głaskanie, a nawet agresywne pościgi. Samiec często musi przyciągnąć uwagę samicy przez specyficzne, charakterystyczne dla gatunku zachowania. Kopulacja u żółwi często jest aktywnością głośną i można ją zaobserwować zarówno na lądzie, jak i w wodzie.

Złożenie jaj

Po zapłodnieniu samica żółwia przystępuje do poszukiwania odpowiedniego miejsca do złożenia jaj. Wybór lokalizacji jest kluczowy. Jaja są zwykle składane w wykopanych przez samicę dołach, co ma na celu zapewnienie im optymalnej temperatury i wilgotności, co umożliwi przeżycie zarodkom.

Inkubacja i wyklucie

Jaja żółwi, w zależności od gatunku i warunków środowiskowych, przechodzą przez okres inkubacji trwający od kilku tygodni do kilku miesięcy. Co ciekawe, temperatura, w której przebywają jaja, często determinuje płeć młodych żółwi (wyższa temperatura oznacza wyklucie się samic, niższa – samców) Po okresie inkubacji młode osobniki zaczynają przebijać się przez skorupę jaja.

Opieka nad młodymi (lub jej brak)

Warto podkreślić, że wiele gatunków żółwi nie opiekuje się młodymi po złożeniu jaj. Młode żółwie są pozostawiane same sobie i muszą radzić sobie od momentu wyklucia. W przypadku żółwi wodno-lądowych młode często są zależne od środowiska wodnego, co zapewnia im schronienie i bogate źródło pożywienia.

Mimo wszystko nie polecamy rozmnażania żółwi w warunkach domowych, jeśli nie masz naprawdę dużego doświadczenia w hodowli!

Polskie żółwie na wolności

W Polsce mamy tylko jeden naturalnie występujący gatunek żółwia: to żółw błotny. Pozostałe gatunki są inwazyjne i dostały się do środowiska najczęściej w wyniku niefrasobliwości hodowców.

Niestety, populacja żółwia błotnego jest niewielka, a sam gatunek został objęty ścisłą ochroną. Zamieszkuje głównie zbiorniki wodne – od jezior po bagna. Preferuje obszary o bogatej roślinności wodnej i miękkim dnie, które umożliwiają mu zakopywanie się w podłożu. W Polsce obserwowane są przypadki zarówno migracji, jak i zimowania tych gadów w mule na dnie akwenów, gdzie przechodzą one w sen zimowy. 

Środowisko, w którym żyje żółw błotny, jest narażone na szereg zagrożeń takich jak utrata siedlisk, zanieczyszczenia czy niekontrolowany dostęp człowieka, co sprawia, że podejmowanie działań na rzecz zachowania tego niezwykłego gada jest niezbędne.

Żółwie – podsumowanie informacji

Życie z żółwiem domowym stanowi fascynującą przygodę oraz wprowadza do domu odrobinę bardziej egzotycznej przyrody. Pamiętaj jednak, że opieka na każdym zwierzęciem jest wymagająca, a żółwie to na dodatek w wielu wypadkach zwierzęta naprawdę długowieczne! Nie są też one równie chętne do interakcji z człowiekiem jak doskonale znane koty czy psy, dlatego pamiętaj, że nie jest to zwierzątko, które będzie odpowiadało każdemu. Jeśli jednak zdecydujesz się na zakup takiego zwierzaka, zadbaj o to, by miał jak najlepsze warunki!