Zebra – czarna w białe paski czy biała w czarne paski? Poznaj bliżej tego ciekawego zwierzaka!

Zebry na dobre zadomowiły się już w popkulturze. Spotykamy je w kreskówkach, książkach i opowieściach. Dodatkowo mianem zebry określa się przejścia dla pieszych i czarno-białe ciasta, a zaszczytne imię tego zwierzaka nosi wiele firm i przedsiębiorstw. O samych zebrach wiadomo jednak powszechnie dosyć mało. Z tego artykułu dowiesz się nie tylko tego, gdzie zebry żyją i co jedzą, ale też – jakie są ich zwyczaje.

Gatunki zebr spotykanych w Afryce

Dla wielu osób nową informacją będzie to, że zebra to nie jeden, a istocie aż trzy różne gatunki z rodziny koniowatych, które występują pod wspólną łacińską nazwą Equus. Wszystkie mają krępe ciało w czarno-białe pasy, stosunkowo krótkie nogi i muskularną szyję. 

Zebra górska (Equus zebra)

To najmniejsza ze wszystkich zebr. Wysokość jej ciała nie przekracza 130 centymetrów. Żyje w łańcuchach górskich południowo-zachodniej Afryki. Kiedy robi się chłodniej, stada przenoszą się do zadrzewionych wąwozów. To gatunek silnie zagrożony zaginięciem, gdyż został zdziesiątkowany przez myśliwych w drugiej połowie XX wieku. 

Wyróżnia się dwa podgatunki zebry górskiej:

• zebrę namibską (Equus zebra hartmannae),
• zebrę przylądkową (Equus zebra zebra). 

Zebra Grevy’ego (Equus grevyi) 

To największa ze wszystkich zebr: jej wysokość w kłębie wynosi od 140 do 160 centymetrów, a długość ciała może dochodzić nawet do 3 metrów. Charakterystyczne są długie i szerokie uszy zebry Grevy’ego.

Ze względu na popularność pozyskiwania skóry tego gatunku zebry, liczba jego osobników od lat siedemdziesiątych XX wieku drastycznie spadła. Obecnie można spotkać je wyłącznie w Kenii i północnej części Etiopii. Zwierzęta te całkowicie wytępiono z terenów Somalii. 

Zebra stepowa (Equus quagga) 

Ten gatunek zebry jest zdecydowanie najbardziej powszechny i w przeciwieństwie do innych niezagrożony wyginięciem. Zebra stepowa ma wysokość w kłębie około 140 centymetrów. Dojrzały samiec zebry tego gatunku może ważyć nawet 300 kilogramów!

Wyróżnia się aż sześć podgatunków zebry stepowej:

• zebra równikowa (Equus quagga boehml);
• zebra sawannowa (Equus quagga borensis);
• zebra pręgonoga (Equus quagga chapmani);
• zebra równinna (Equus quagga crawshayi);
• zebra damarska (Equus quagga burchelli);
• zebra kwagga (Equus quagga quagga) – gatunek wymarły.

Zebra – zwierzę w paski. Co o nich wiemy?

Czarno-białe pasy to zdecydowanie najbardziej charakterystyczny element ciała zebry. Naukowcy nie są zgodni co do tego, po co dokładnie ewolucja wyposażyła te zwierzęta w takie właśnie wzory. 

Najczęściej powtarza się teoria, że paski mają za zadanie ułatwić ucieczkę przed drapieżnikiem. Stado zebr „zlewa się” polującemu zwierzęciu w jedno, dlatego wybór najsłabszego osobnika jest zdecydowanie utrudniony. 

Ponadto według niektórych specjalistów czarno-białe kolory nie przyciągają much tse-tse. W przeciwieństwie do innych zwierząt kopytnych z tego regionu zebry są wolne od pasożytów i chorób, które te powodują. 

Skóra zebry pod futrem jest czarna. Pokrycie ciała paskami to kwestia bardzo indywidualna – niektóre zebry są w większości białe, inne mają więcej czerni. Układ pasków jest w każdym przypadku inny. 

Stadni mieszkańcy sawanny – jak żyją zebry?

Zebry występują wyłącznie w Afryce. Najczęściej spotykane zebry stepowe zamieszkują rozległe tereny sawanny, na których prawie nie ma drzew. Zebry górskie, jak sama nazwa wskazuje, żyją w terenach górzystych, a sezonowo przenoszą się do zadrzewionych wąwozów. Z kolei zebry Grevy’ego można spotkać na bardzo wąskich obszarach Etiopii i Kenii. 

Wszystkie gatunki zebr żyją w stadach, które liczą od 20 do 30 osobników. Najczęściej są to stada rodzinne, w których panuje ścisła hierarchia. Na czele każdej grupy stoi najsilniejszy ogier, który pod swoją opiekę bierze harem i potomstwo klaczy. 

Kiedy nadchodzi pora godowa, młodsze samce mogą próbować rywalizacji z przywódcą stada. Wówczas dochodzi do walk, których rozstrzygnięcie może zmienić hierarchię w zwierzęcej grupie. 

Czym żywią się zebry na sawannie? 

Zebry, jak niemal wszystkie koniowate, są zwierzętami roślinożernymi. Żyją jednak na bardzo zróżnicowanych obszarach, dlatego ewolucja przystosowała je do bardzo dużej tolerancji pokarmowej. 

Zebra jest w stanie zjeść świeżą i wysuszoną trawę, liście czy korzenie. W okresach suchych, kiedy dostęp do bujnej roślinności jest ograniczony, zebry zjadają także krzewy, gałązki czy pojedyncze zioła.

Zebry w zoo – gdzie można je spotkać?

Zebry, szczególnie te stepowe, są bardzo popularnymi zwierzętami, które można spotkać zarówno w tych większych, jak i w mniejszych ogrodach zoologicznych. Jeżeli chcesz podziwiać zebrę na żywo, możesz udać się na przykład do zoo:

• w Warszawie,
• we Wrocławiu,
• w Gdańsku,
• w Płocku,
• W Zamościu.

Na wybiegach ogrodów zoologicznych najczęściej odtwarza się warunki, które są dla tych zwierząt naturalne. W związku z tym zebry mieszkają tam w relatywnie niedużych stadach rodzinnych. W wielu polskich zoo (na przykład tym we Wrocławiu) często przychodzą na świat także małe zebry.  

Ciekawostki o zebrach 

• W komunikacji wewnątrzgatunkowej tych zwierząt bardzo ważny jest język ciała. Szczególną rolę pełnią uszy zebry, które mogą obracać się nawet o 360 stopni! Są one odzwierciedleniem emocji zwierzęcia. 
• Zebry są blisko spokrewnione z końmi. Te dwa gatunki mogą się ze sobą krzyżować. Ich potomstwo nazywa się zebryną lub zebroidem. Zazwyczaj jest ono bezpłodne, chociaż nie ma co do tego reguły. 
• Zebry czasami krzyżuje się także z osłami. Ich potomstwo określane jest jako zebrula.
• Wbrew sympatycznemu wyglądowi charakter zebr wcale nie należy do szczególnie ugodowych. Wręcz przeciwnie, słyną one z zadziorności, a nawet agresji. Wściekła zebra kopie i gryzie, a w niektórych przypadkach jest w stanie zabić nawet dużego drapieżnika (na przykład lwa). 
• Podobnie jak konie, zebry śpią na stojąco. 
• Na pustym stepie jedyną szansą na ucieczkę przed drapieżnikiem jest dla zebry galop. Z tego powodu natura obdarzyła te zwierzęta dużą prędkością. Stado jest w stanie osiągnąć prędkość nawet 65 kilometrów na godzinę. Maluchy już po kilku godzinach od urodzenia mogą biec razem z nim.
• Paski zebry są odpowiednikiem ludzkich odcisków palców. Każdy osobnik ma swój unikalny wzór, który nigdy się nie powtarza. 
• Zebra stepowa uchodzi za najbardziej stabilną ze wszystkich trzech gatunków. 
• Podczas ataku drapieżnika stado działa jak dobrze naoliwiona maszyna. Jeden z osobników daje znak o pojawieniu się niebezpieczeństwa, a reszta rozpoczyna bieg. Na przedzie idą najsilniejsze samce, które mają za zadanie bronić pozostałych członków stada. Kiedy jedna zebra zostanie zaatakowana, inne krążą dokoła i próbują ją uratować. 
• Zebry przez wieki były traktowane przez ludzi Zachodu trochę jak ozdobne konie. Już w starożytnym Rzymie ciągnęły rydwany w cyrkach. Do karoc zaprzęgali je także członkowie brytyjskiej klasy wyższej w XIX i na początku XX wieku.
• W latach siedemdziesiątych XX wieku nastąpiła fala polowań na zebry w celu sprzedaży ich futer. Przez to dwa z trzech gatunków tego zwierzęcia są obecnie na skraju wyginięcia. 
• Zebra Marty to jeden z głównych bohaterów lubianej na całym świecie serii filmów „Madagaskar”. 

Zebra – podsumowanie 

Zebry to jedne z najbardziej rozpoznawalnych zwierząt. Mimo wszystko o ich prawdziwej naturze niewiele wiadomo. Ewolucja wyposażyła je w paski po to, aby lepiej kamuflowały się przed drapieżnikami i unikały przegrzania. 

Obecnie zebry można spotkać w niemal każdym polskim ogrodzie zoologicznym. Tam żyją w konfiguracjach podobnych do naturalnych. Niewielkie stada składają się z ogiera i haremu, czyli samic. 

Chociaż zebry uchodzą za sympatyczne zwierzaki, to ich charakter jest dosyć ciężki. Mimo wszystko warto zgłębiać wiedzę na ich temat, ponieważ naturalne zwyczaje tych zwierząt są naprawdę fascynujące.