Rasy koni. Konie zimnokrwiste, gorącokrwiste, pełnej krwi i wiele innych

Rasy koni to relatywnie jednorodne populacje koni (łac. Equus caballus), w których obrębie cechy konstytutywne przekazywane są potomstwu. Aby zachować poszczególne rasy, powstały specjalne organizacje, które wyznaczają reguły hodowli i czuwają nad ich przestrzeganiem. Wszystkie konie rasowe można rejestrować we wpisach hodowlanych, czyli księgach stadnych. Z artykułu dowiesz się, jakie podziały stosuje się w charakterystyce ras koni i poznasz najpopularniejsze z nich.

Rasy koni – systematyka

Pośród ras koni wyróżnia się dwa podziały. Pierwszy obowiązuje ze względu na pochodzenie:

• naturalne;
• sztuczne.

Na przykład kuc szetlandzki początkowo żył wyłącznie na Wyspach Szetlandzkich, więc zaliczamy go do ras naturalnych. Natomiast koń pełnej krwi angielskiej został wyhodowany z ukierunkowaniem na dzielność i szybkość wyścigową, dlatego zalicza się do koni rasy sztucznej.

Drugim podziałem jest ten na konie gorącokrwiste, zimnokrwiste i kuce. Na jakim kryterium się opiera? Dowiesz się poniżej!

Konie gorącokrwiste

O lekkiej budowie i żywiołowym temperamencie. Wykazują dużą odporność na upały. Doskonale się sprawdzają jako konie wierzchowe i przy lekkich zaprzęgach, takich jak bryczka;

Konie zimnokrwiste

Masywne i silne. Cechują je dosyć spokojny temperament i muskularna budowa. Zazwyczaj są używane jako zwierzęta pociągowe, np. zaprzęgane do wozów transportowych, pojazdów do przewozu osób (tramwaje konne) lub do pracy w rolnictwie. Kiedyś służyły w wojsku jako konie artyleryjskie do ciągnięcia dział;

Kuce

Niewielkie konie, których wysokość w kłębie nie przekracza 148 cm. Cechuje je duża żywotność. W trakcie pracy są bardzo wydajne. W Europie i Ameryce Północnej kuce są głównie stosowane w jeździectwie dzieci i młodzieży, a także hipoterapii, ale pracują również przy rekreacji jeździeckiej, rajdach konnych oraz w transporcie.

Najpopularniejsze rasy koni na świecie

Oto kilkanaście ras koni, które cieszą się dużym zainteresowaniem na całym świecie. Poznaj je bliżej!

Koń pełnej krwi angielskiej – najszybszy koń na świecie

Zdecydowanie najbardziej szlachetna rasa koni gorącokrwistych. Wywodzi się z Anglii i potocznie jest nazywana „folblutem” lub „anglikiem”. Hodowana głównie w celach sportowych, a konkretnie do brania udziału w gonitwach i wyścigach. Charakterystyczna budowa z lekko odchyloną łopatką, sportowy temperament i upór pozwalają tym koniom osiągać wręcz zawrotną szybkość na torze. Dlatego to właśnie przedstawiciele tej rasy osiągają najlepsze wyniki. To konie reaktywne, inteligentne, obdarzone wrażliwością i wysoką inteligencją.

Tennessee Walker – gorącokrwista rasa koni z USA

Amerykańska rasa koni o łagodnym charakterze, wytrwałych i posłusznych. Początkowo konie służyły do przemierzania rozległych plantacji. Cechuje je specyficzny chód, tzw. chód biegowy. Ze względu na przyjazne zachowanie doskonale nadają się do ujeżdżania niezależnie od wieku i stopnia zaawansowania w sztuce jeździeckiej. Ponadto ze względu na wcześniej wspomniany chód, rasę tę mogą ujeżdżać kobiety w ciąży, osoby z wadami postawy oraz wszyscy, którzy nie mogą jeździć kłusem. Konie Tennessee Walker biorą udział w konkurencjach sportowych, takich jak western oraz zaprzęg.

Koń huculski – rasa koni domowych

Prawdopodobnie hucuły są potomkami rozmaitych ras koni tatarskich, polskich, tarpanów, tureckich, orientalnych, koników Przewalskiego oraz koni nordyckich. Konie huculskie stanowią odmianę koni górskich. Są bardzo odporne na trudne warunki atmosferyczne i cechują je stosunkowo duży upór oraz dzielność. Dlatego tak świetnie dawały sobie radę z pracą na tak trudnym terenie, jakim są Karpaty. Są przyjacielskie, ufne i wykazują duży stopień inteligencji. Chętnie współpracują z człowiekiem, ale muszą być mądrze prowadzone, bo zmyślnie wykorzystują każdy błąd niedoświadczonego hodowcy.

Kuc szetlandzki – miniaturowa rasa ze Szkocji

Kucyki z Wysp Szetlandzkich to jedne z najmniejszych ras koni – nie przekraczają 107 cm wysokości w kłębie. Charakteryzują je wytrwałość, inteligencja i duża odporność na trudne warunki atmosferyczne. Te niezależne i samodzielne zwierzęta bez problemu mogą przez cały rok mieszkać na pastwisku – zimą wystarczy im stajnia z ciągle otwartymi drzwiami. W związku z tym nie są też drogie w utrzymaniu, bo samodzielnie znajdują pożywienie nawet pod grubą zmarzniętą warstwą śniegu. Przy nieodpowiedniej opiece mogą nabrać złych nawyków i stać się złośliwe. Obecnie stosuje się je głównie w pracy z dziećmi, w tym w hipoterapii.

Kuc gotlandzki – popularna szwedzka rasa

Kuce gotlandzkie (inaczej nazywane konikami leśnymi) niegdyś wykorzystywane w pracy, np. kopalnianej, obecnie żyją półdziko w szwedzkich lasach Lojsta. Gotlandy użytkowane są też w pracy z ludźmi. Doskonale sprawdzają się jeździectwie dzieci lub ludzi dorosłych o niskim wzroście. Ponadto nadają się do hipoterapii i rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami. Charakteryzują je przyjazne nastawienie do otoczenia, otwartość na współpracę i zdolność szybkiego uczenia się, co sprawia, że zwierzę to jest wdzięcznym partnerem dla swojego opiekuna. Ta rasa koni często zestawiana jest z konikiem polskim oraz końmi huculskimi.

Koń pinto – populacja hodowana przez Indian

Istnieje wiele kontrowersji na temat tego, czy to rasa, czy populacja koni. Eksperci stopniują tę rasę jako odłam amerykańskiej rasy koni American Quarter Horse. Niemniej jednak to przepiękne zwierzęta o niesamowitym umaszczeniu – srokatym, inaczej nazywanym pinto. Słowo pinto, od którego pochodzi ich nazwa, w dosłownym tłumaczeniu z języka hiszpańskiego oznacza plama. Koniki tej rasy są przyjaznymi i chętnymi do współpracy wierzchowcami, na których można polegać. Dobrze sprawdzają się w jeździe rekreacyjnej, westernie, a również w skokach przez przeszkody. Doskonale radzą sobie w szybkim galopie.

Palomino – złocista rasa konia z Ameryki Północnej

Konie o jasnozłocistej sierści, grzywie i ogonie, których rejestracje prowadzi wyłącznie stowarzyszenie w Stanach Zjednoczonych. Hodowlę tych koni popularyzowała również królowa Elżbieta II. Prawdopodobnie jednak to konkwistadorzy zawieźli na kontynent amerykański konie o tym umaszczeniu. Zaczęły tworzyć tam dzikie stada, aby później wzbudzić zainteresowanie wśród kowbojów, którzy zaczęli je uprowadzać i prowadzić regularną hodowlę.

Koń hanowerski – idealny koń do skoków

Pochodzący z Niemiec koń hanowerski powstał dzięki działaniom królowej angielskiej i księcia regenta Jerzego II. To wydarzenie doprowadziło do powstania rasy koni niegdyś wykorzystywanej do pracy i walk, a obecnie w sporcie. Ze względu na swoje niesamowicie umięśnione nogi hanowery są idealne do skoków. Uznawane są za jedną z najbardziej udanych europejskich ras końskich.

Koń trakeński – wszechstronny rumak o pruskich korzeniach

Trakeny powstały na terenie Prus Wschodnich, a ich przodkami były wierzchowce Krzyżaków, będące mieszanką rodzimych koni z arabami. Wiele lat później Fryderyk Wilhelm I założył Królewską Stadninę Trakenów w Trakenach, gdzie uszlachetniono je z ogierami pełnej krwi angielskiej. Podczas II wojny światowej populacja niemal całkowicie wyginęła, ale udało się ją odtworzyć. Konie rasy trakeńskiej odznaczają się wszechstronnością. Z powodzeniem mogą być wykorzystywane w każdym sporcie jeździeckim. Z tego powodu należą do czołówki ras odnoszących największe sukcesy w tego typu zawodach.

Quarter horse – gorącokrwisty sprinter rodem z westernu

Quartery to amerykańska rasa koni powstała w wyniku mieszanki rodzimych wierzchowców, z gatunkami hiszpańskimi i angielskimi. Ich historia jest ściśle powiązana z erą kolonizacji Ameryki Północnej. Jego nazwa wzięła się od skuteczności w „Quarter Mile Races” – popularnym wyścigom na ćwierć mili organizowanych przez osadników. Budowa ciała quarter horse’a sprawia, że jest niezwykle szybki, szczególnie w sprincie. Jego charakter pozwala mu jednak również na jazdę rekreacyjną, pracę z małymi dziećmi oraz występy rodeo.

Polskie rasy koni

Konik polski – prymitywna rasa konia ze wschodniej Polski

Wśród polskich ras koni na duże uznanie zasługuje konik polski, który wywodzi z okolic Puszczy Białowieskiej. To zwierzę w typie konia prymitywnego o charakterystycznej myszatej maści. Wyjątkowe w tej rasie są liczne pozytywne cechy, m.in.:

• przyjazne nastawienie do człowieka;
• otwartość na współpracę;
• łagodny charakter;
• zdolność szybkiego uczenia się;
• duża łatwość adaptacji.

Dzięki temu świetnie sprawdzają się w jeździectwie rekreacyjnym, pracy z dziećmi i hipoterapii. Za przodków konika polskiego uważa się tarpany leśne odnalezione pod koniec XIX wieku w Azji przez Nikołaja Przewalskiego (stąd ich inna nazwa – koniki Przewalskiego).

Koń wielkopolski – koń szlachetny półkrwi z Polski

Gorącokrwista rasa pochodząca z Polski. Wywodzi z okolic Gniezna, gdzie doszło do licznych krzyżówek koni miejscowych z zagranicznymi końmi trakeńskimi, a także innymi niemieckimi rasami koni. To zwierzęta o nadzwyczaj łagodnym usposobieniu, ale gorącokrwistym temperamencie, dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować ułożenia młodego konia. Konie wielkopolskie obecnie stosowane są do jazdy rekreacyjnej oraz sportowej.

Koń śląski – polski koń zaprzęgowy

Koń rasy śląskiej (niem. Schlesisches Warmblut), tzw. ślązak, to polska rasa konia, która osiąga bardzo dobre wyniki w sportach zaprzęgowych i odpowiada za rozsławienie polskiego powożenia. W obrębie tej rasy wyróżnia się konie śląskie starego typu oraz nowego typu. Pierwsze cechuje masywna, ciężka budowa, natomiast nowego typu są znacznie lżejsze. Ponadto charakteryzuje je łagodne usposobienie, lekki i elegancki chód oraz duża otwartość na współpracę z człowiekiem. Aktualnie funkcjonuje program ochrony koni rasy śląskiej, którego celem jest utrzymanie w czystości rasy określonej części koni.

Koń małopolski – perła regionu

Mocne strony koni małopolskich wynikają z połączenia cech konika polskiego z właściwościami koni półkrwi angloarabskiej i pełnej krwi angielskiej. W jego żyłach płynie również krew rozmaitych szczepów orientalnych. Chociaż jego historia sięga XVI wieku, jako odrębną rasę koni uznano go w latach 60. XX wieku. Na razie jest mało popularny i stoi w cieniu konia wielkopolskiego, powoli zaczyna wzbudzać coraz większe zainteresowanie.

Inne lubiane rasy koni

Inne równie popularne rasy koni, które warto poznać to:

• appaloosa;
• kuc Fell;
• angloarab shagya;
• cob irlandzki;
• morgan;
• koń belgijski;
• pura raza;
• koń andaluzyjski;
• kuc sorraia;
• koń czystej krwi arabskiej;
• hackney;
• koń fiordzki;
• haflinger;
• kuc walijski;
• furioso;
• kłusak francuski;
• paso fino.

Rasy koni warte uwagi to nie tylko te wymienione w tekście. Istnieje ich naprawdę bardzo dużo na całym świecie, a hodowcy i pasjonaci tych majestatycznych zwierząt ciągle poszukują nowych krzyżówek i oryginalnych maści.