Kiedy pierwsi Europejczycy przybyli do Ameryki Północnej, na jej rozległych preriach żyły miliony bizonów. W latach 90. XX wieku pozostało ich już tylko około 20 tysięcy. Historia tego olbrzymiego ssaka jest pełna ludzkiego okrucieństwa, ale także walki o to, aby mimo przeciwności zachować gatunek przy życiu.
Bizon amerykański – historia
Przez wieki bizony stanowiły główne źródło pożywienia rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej. Niestety, wraz z przybyciem kolonizatorów i stopniowym podbojem tych ziem, polowania na bizony stały się masową rozrywką dla osób uzbrojonych w broń palną.
Upolowanych bizonów nie wykorzystywano ani na skóry, ani na mięso. Polowania traktowano jak zabawę, a na pamiątkę zabierano wyłącznie języki zabitych zwierząt.
Z tego powodu pod koniec XIX wieku bizony znalazły się na granicy wyginięcia. Zostały jednak uratowane przez miłośników gatunku – Amerykańskie Towarzystwo Ochrony Bizona (American Bison Society). Obecnie bizony zamieszkują wyłącznie parki narodowe i rezerwaty. Spotkasz je w:
- Yellowstone w Stanach Zjednoczonych;
- parku Wood Buffalo w Kanadzie.
Zasięg występowania bizonów
Oprócz amerykańskich i kanadyjskich parków narodowych bizony zamieszkują także rozliczne prywatne fermy, szczególnie te na terenie USA. Szacuje się, że w tym kraju na prywatnych ziemiach może żyć nawet pół miliona osobników, podczas gdy w parkach narodowych i rezerwatach jest ich zaledwie około 20 tysięcy.
Jak wygląda bizon? Waga bizona
Zwierzęta tego gatunku są ciemnobrązowe. Sierść na tylnej części ciała jest dosyć krótka i przylegająca do ciała. Natomiast przednia część – razem z głową – pokryta jest dłuższym i bardzo gęstym włosiem. Przez to bizon wydaje się jeszcze potężniejszy i masywniejszy.
Waga bizona naprawdę robi wrażenie. Najcięższe osobniki mogą ważyć nawet tonę. Ich wysokość w kłębie wynosi od 160 do 200 centymetrów, natomiast długość ciała dochodzi nawet do 3 metrów. Samica bizona jest nieco lżejsza i drobniejsza od samca.
Więcej niż jedno zwierzę? Bizon i jego podgatunki
Wyróżnia się dwa podgatunki bizona amerykańskiego:
- bizon preriowy (Bison bison bison) – posiada nieco mniejszy i zaokrąglony garb;
- bizon leśny (Bison bison athabascae) – zdecydowanie większy i cięższy od preriowego.
Bizony preriowe żyją obecnie na terenie parku Yellowstone, bizony leśne z kolei występują w Kanadzie. Zakłada się jednak, że ten drugi podgatunek nie występuje już w czystej postaci, a mieszkańcy kanadyjskiego rezerwatu mają w sobie mieszaninę krwi tych dwóch podgatunków.
Tryb życia bizona
Tak jak większość zwierząt z rodziny wołowatych, bizony żyją w stadach. W czasach, kiedy istnienie gatunku nie było jeszcze zagrożone, liczebność tych stad była naprawdę imponująca. Niektóre liczyły nawet po kilka tysięcy osobników.
Czasami stada tworzone są wyłącznie przez dojrzałe osobniki płci męskiej. Zdarzają się także grupy mieszane. Wówczas najstarsze byki zajmują obrzeża stada, aby chronić młodsze osobniki i samice przed potencjalnym niebezpieczeństwem.
Bizony prowadzą zasadniczo osiadły tryb życia, mogą jednak migrować w poszukiwaniu pożywienia. Żerują zarówno na równinach, jak i na terenach górzystych. To gatunek dzienny, który jednak najbardziej aktywny jest tuż przed zapadnięciem zmroku i wczesnym rankiem. Zdarza się, że bizony migrują w poszukiwaniu jedzenia, wówczas przemieszczają się o kilka kilometrów dziennie.
Chociaż są to niezwykle masywne zwierzęta, to jednak poruszają się szybkim galopem. Bizony nie mają naturalnych wrogów. Lisy, kojoty czy wilki są bowiem zagrożeniem tylko dla cieląt.
Co jedzą bizony?
Wszystkie bizony są zwierzętami roślinożernymi. Podstawą ich diety jest trawa i niektóre turzyce, które stanowią od 75 do nawet 90% całego jadłospisu tego gatunku. W razie problemów z jedzeniem bizony mogą spożywać także korę i gałązki z drzew i krzewów. To gatunek niezwykle odporny na głód, który zimą może żywić się nawet mchami i porostami.
Bizon a żubr – różnice i podobieństwa
Bizon na pierwszy rzut oka może przypominać europejskiego żubra. Jest jednak od niego nieco masywniejszy i zdecydowanie bardziej owłosiony na przedzie ciała. Nasze rodzime żubry są także wizualnie wyższe. Bizony mają bowiem dosyć krótkie tylne nogi i nieco wyższe garby, które sprawiają, że ich głowa pochylona jest dużo niżej.
Dosyć dużą różnicę stanowią także rogi. Żubry mają je dłuższe, grubsze u nasady i skierowane do przodu, co umożliwia im zazębianie się nimi podczas walki.
Między żubrem a bizonem występują także różnice behawioralne. Te ostatnie są z natury spokojniejsze, łatwiejsze do oswojenia. Tym samym częściej krzyżuje się z je z bydłem domowym. Żubry mają dosyć trudny charakter i zaprzężenie ich do prac gospodarskich nigdy nie było łatwym zadaniem.
Rozmnażanie bizonów
Okres godowy u zwierząt tego gatunku przypada na miesiące letnie – od czerwca do września. W tym czasie samce rywalizują między sobą o partnerki. Ciąża bizona trwa około 300 dni, a cielaki przychodzą na świat wiosną.
Samica rodzi w odosobnieniu i dopiero po kilku dniach razem z młodym wraca do stada. Cielaki przez kolejne trzy lata pozostają pod jej troskliwą opieką. Wtedy to osiągają dojrzałość płciową. Bizony stają się jednak w pełni dorosłe dopiero w wieku 8-9 lat. Ich średnia długość życia wynosi zaś 25 lat.
Bizony w Polsce – hodowla
W naturalnym środowisku bizony prawie wyginęły. W samych Stanach Zjednoczonych, czyli w swojej ojczyźnie, żyją dzisiaj głównie na prywatnych farmach. Co ciekawe, zwierzęta tego gatunku znajdziemy także w… Polsce!
Pierwsze bizony trafiły do naszego kraju jeszcze przed II wojną światową, a dokładnie w 1934 roku. Próby hodowli (przede wszystkim na terenie Białowieży) zostały przerwane przez wojnę. Dopiero po zakończeniu działań wojennych kilka sztuk bizonów trafiło do ogrodów zoologicznych.
Przełom nastąpił dopiero w 2001 roku. To wtedy do hodowli w województwie świętokrzyskim przyjechało z Danii pierwszych 19 bizonów. W kolejnych latach powstawały następne hodowle w różnych częściach Polski. Zwierzęta sprowadzano do nich ze wspomnianej wyżej już Danii oraz z Niemiec czy Belgii.
Oczywiście bizony możesz spotkać także w ogrodach zoologicznych w największych polskich miastach, między innymi w Warszawie, Łodzi czy Katowicach.
Bizon amerykański – podsumowanie
Bizon to zwierzę, które zostało niemal całkowicie wybite przez człowieka. Ze względu na okrutne i bezsensowne polowania niegdyś niezwykle liczny, dzisiaj istnieje tylko dzięki staraniom specjalnie powołanych do tego organizacji.
Większość żyjących obecnie na ziemi bizonów mieszka na prywatnych farmach, gdzie hoduje się je w celach widowiskowych i mięsnych. Co ciekawe, takie farmy istnieją także w Polsce. Bizony możesz również zobaczyć w wielu rodzimych ogrodach zoologicznych.
Subskrybuj
