Żbik europejski (Felis silvestris) to oprócz rysia jedyny dziki kot żyjący w Polsce. Ten uroczy drapieżnik ma niepozornego, ale bardzo groźnego wroga. Jest nim… kot domowy. Jakim cudem zagraża swojemu dzikiemu kuzynowi? Dowiesz się z naszego artykułu!
Jak wygląda żbik?
Żbik to przedstawiciel kotowatych. Wyglądem przypomina kota domowego i często jest z nim mylony. Masa ciała żbika wynosi 3,5–5 kg. Bure, pręgowane futro żbika nie pomaga w jego odróżnieniu! Jednak sierść żbika jest gęsta i długa. To powoduje, że żbik wydaje się większy i masywniejszy niż domowi pupile. Na policzkach zawsze są cztery ciemne pręgi, podczas gdy u kota ich liczba może być różna. Żbik ma gruby i puszysty ogon. Ciemne pierścienie na ogonie żbika nie są połączone z pręgą grzbietową, co również odróżnia go od zwykłego kota. Długość ogona wynosi 25–32 cm. Kot domowy może mieć różny kolor tęczówek. Żbik ma oczy zielone.
Żbik europejski – tryb życia
Żbiki prowadzą samotniczy tryb życia. Wyjątkiem jest okres godowy. Drapiąc drzewa, oznaczają teren za pomocą gruczołów zapachowych. Najchętniej przebywają na skraju lasów liściastych i mieszanych. Nie lubią jednak wchodzić w ich głąb. Dzieje się tak dlatego, że żbiki polują na otwartych przestrzeniach, na ziemi. Ich pożywienie stanowią głównie małe ssaki (np. gryzonie), ptaki i płazy. Nie pogardzą jednak mięsem młodych większych zwierząt, choćby saren. Aktywne są o świcie oraz późnym popołudniem.
Żbiki potrafią się świetnie wspinać. Czasem urządzają sobie legowisko w dużych dziuplach. Żyją około 15 lat.
Żbik – rozmnażanie
Każdy żbik ma swoje terytorium. Samice mają mniejsze areały łowieckie, samce większe i wyraźnie oznaczone zapachem. Zwykle na terytorium jednego samca nakłada się kilka tych należących do samic.
Samice żbika dojrzałość płciową osiągają w wieku 10 miesięcy. Samce rok później. Na przełomie lutego i marca przypada u żbika ruja. Samce często walczą o samice.
Ciążą trwa od 63 do 69 dni. W jednym miocie może urodzić się nawet 7 młodych żbików. Samica rodzi ich zwykle około czterech. Żbiki stają się samodzielne w wieku około pół roku.
Żbik europejski – zasięg występowania żbika w Polsce
Żbik występuje mniej lub bardziej licznie w wielu krajach Europy. Znaleźć go można w Portugalii, Hiszpanii, Szkocji, Niemczech oraz w krajach bałkańskich. Jest objęty ochroną. Chociaż dawniej żbik zamieszkiwał duże części terenów dzisiejszej Polski, jego obecna sytuacja jest krytyczna. Obszar występowania ograniczony został do południowo-wschodniej Polski. Żbika można spotkać we wschodnich Karpatach – Tatrach, górach Beskidu Niskiego i Sądeckiego oraz w Bieszczadach. Nie jest to jednak łatwe, ponieważ te koty prowadzą skryty tryb życia.
Żbik europejski – dlaczego jest ich tak mało?
Populacja szacowana jest na około 200 żbików, przynajmniej w Polsce. Ich występowanie ogranicza się do części województwa podkarpackiego oraz małopolskiego. Mimo ochrony gatunkowej populacja żbika wcale się nie zwiększa. Wręcz przeciwnie, żbików może być coraz mniej.
Degradacja naturalnego środowiska powoduje, że żbik traci miejsce do życia. Wciąż zmniejszają się jego tereny łowieckie. Przez miejsca występowania dzikich zwierząt przebiegają drogi szybkiego ruchu. Wiele żbików ginie pod kołami samochodów. Nierzadko padają ofiarą odstrzałów przez pomyłkę podczas polowań, a także kłusownictwa.
Żbik europejski kontra kot domowy
Żbik nie tylko swoim wyglądem przypomina kota domowego. Może się także z nim krzyżować. Na swoje nieszczęście! Naukowcy biją na alarm – żbik europejski jest zagrożony przez kota! Kot domowy i żbik są bardzo blisko spokrewnione, dzięki czemu mogą mieć potomstwo. Taka hybryda – kotożbik – jest często niezwykle trudna do odróżnienia od prawdziwego żbika. Może mieć to ścisły związek z liczebnością żbików. Część uczonych jest zdania, że żbiki czystej krwi to już przeszłość w Polsce i w Europie. Bezpańskie i wychodzące mruczki przyczyniają się do niszczenia skromnej populacji prawdziwych dzikich kotów.
Populacja żbika w Polsce – co może zrobić każdy miłośnik kotów?
Populacja licząca 200 osobników to naprawdę bardzo mało. W Polsce sytuacja żbika jest krytyczna. Na szczęście jest coś, co może zrobić dosłownie każdy miłośnik kotów, aby ograniczyć, a nawet zakończyć kontakty między kotami a żbikami! Oto co możesz zrobić:
- wykastruj swoje koty;
- nie wypuszczaj ich samopas – szczęśliwy kot wychodzący to mit;
- zaszczep je – wiele żbików ginie wskutek chorób, którymi zaraziły je koty;
- zgłaszaj bezdomne koty lub, jeśli to możliwe, zawoź je do najbliższego schroniska;
- staraj się uświadamiać innym skalę problemu i pokazywać rozwiązania.
Dostojny bieszczadzki żbik. Zjawiskowy!
— Marcin Czapliński (@czaplinskiii) May 30, 2021
Z fotopułapki Romka Pasionka#PolskaPiękna pic.twitter.com/xAZeMeHxLy
Kot w domu, żbik w lesie
Powyższe pomysły zapewne wielu kociarzom wydadzą się kontrowersyjne. Żbik jest jednak gatunkiem chronionym. W skrajnej sytuacji może zostać podjęta decyzja o odstrzale kotów na terenach zamieszkiwanych przez żbiki. Warto więc postawić na taką ochronę żbika, która jednocześnie nie wyrządzi krzywdy żadnemu domowemu kotu. Jeżeli nie zostaną podjęte żadne skuteczne działania, żbik może zostać skreślony z listy polskich ssaków. Miejsce kota domowego jest przy człowieku. Lasy i łąki należeć powinny do żbika.
Odpowiedni #kamuflaż to w świecie zwierząt podstawa, szczególnie w przypadku osobników jeszcze młodych i bezbronnych. Niektóre z nich opanowały go do tego stopnia, że stają się dla cudzego oka niemal niewidzialne ?Oto 3 młode #żbik w #NadleśnictwoUstrzykiDolne. Widzicie tam coś? pic.twitter.com/tuJyiRRIr4
— Lasy Państwowe (@LPanstwowe) April 13, 2021
Sytuacja prawdziwych dzikich kotów w Polsce jest dramatyczna. Ochrona przyrody nie powinna odbywać się jedynie na drodze systemowej. Każdy człowiek jest odpowiedzialny za przyrodę. Kochasz koty i przyrodę? Zadbaj również o żbika!
Subskrybuj
