Zając szarak – zajęczak z Polski. Wygląd, zachowanie, zwyczaje

Zając szarak jest najbardziej charakterystycznym zwierzęciem polskich łąk. Od dzikiego królika odróżniają go przede wszystkim dłuższe uszy i większa masa ciała. Można go spotkać na otwartych terenach, zwłaszcza polach, łąkach, przy miedzach. Sprawdź, jakie jeszcze informacje o tym zającu znajdziesz w naszym artykule!

Podstawowe informacje

Systematyka gatunku

Zając to nazwa rodziny zwierząt, do której zaliczają się 33 gatunki z całego świata. Do najpopularniejszych należą:

• zając szarak;
• zając bielak;
• zając polarny;
• zając amerykański;
• zając wielkouchy.

W Polsce jedynym spotykanym gatunkiem jest zając szarak (Lepus europaeus). W obrębie tego gatunku wyróżnia się szesnaście podgatunków, dzielonych ze względu na to, jaki obszar zajmuje dana populacja. Dodatkowo zając szarak został introdukowany również do Australii, Ameryki Północnej i Południowej.

Opis wyglądu zająca szaraka

Szarak waży do 5 kg, ma okazałe uszy (do 14 cm) i długie tylne stopy (do 18,5 cm). Tylne nogi są zwykle dłuższe od przednich. W biegu zwierzęta te osiągają prędkość od 70 do nawet 80 km/h, choć decydują się biegać głównie w razie zagrożenia. Ubarwienie ochronne sprawia, że futro zająca zmienia się zależnie od pory roku. W ciepłe miesiące jest szarobrązowe, a zimą staje się jaśniejsze. Omyk, czyli ogon zająca, jest biały od spodu i szary na górze.

Tryb życia i występowanie zająca

Zając to zwierzę, które może szukać pożywienia zarówno w dzień, jak i w nocy. Przebywa przede wszystkim na otwartym terenie. Spotkasz go na polach uprawnych, a także łąkach i nieużytkach. Preferuje miedze, rzadko spotyka się go w lesie, a jak już, to na skraju młodników. Występuje głównie na obszarze suchym, bez terenów podmokłych.

Obszar występowania

Zające jako rodzina zwierząt są rozpowszechnione przede wszystkim w Europie, Azji, Ameryce Północnej i Afryce, a także na obszarze Grenlandii. Zając szarak to gatunek typowy przede wszystkim dla Europy i Azji, choć nie występuje na Półwyspie Iberyjskim i w Skandynawii.

Grupa osobnicza i rozmnażanie zająca

Zając to zwierzę prowadzące samotniczy tryb życia. Żyje nie, jak się powszechnie uważa, w norach, tylko w kotlinkach, czyli niewielkich zagłębieniach w ziemi, pomiędzy wysokimi trawami. Łączy się w pary jedynie na okres rozrodu, który może przypadać od stycznia do września. Samice w sprzyjających warunkach mogą mieć nawet do czterech miotów rocznie przy ciąży trwającej ok. 1,5 miesiąca i laktacji, która trwa do 3 tygodni.

Od Redakcji

Warto nauczyć się odpowiednio reagować na napotkane w lesie czy na polu młode zwierzęta. Jeśli nie wykazują one objawów choroby, uszkodzeń ciała, najczęściej nie trzeba tu pomocy i ingerencji człowieka. Schowane w wysokiej trawie, zbożu czy ziemnych zagłębieniach oczekują po prostu na powrót matki lub ukrywają się przed człowiekiem i drapieżnikami. Nie należy ich dotykać, podnosić, głaskać, czy pozwalać swojemu psu na zbliżanie się do nich!

W jednym miocie może być nawet do 5 młodych zajączków, które rodzą się z otwartymi oczami i obrośnięte futrem. Mniej liczne mioty występują na terenach zurbanizowanych i zanieczyszczonych, np. w okolicach obszarów przemysłowych. Matka karmi młode przez jakiś czas mlekiem, a na czas żerowania zostawia je w wysokiej trawie. Taki kamuflaż chroni zwierzęta przed drapieżnikami – nie można podnosić młodych zajączków, nawet jeśli matki nie widać obok!

Zając – pożywienie

Zając żywi się wyłącznie roślinami. Jego dieta składa się z:

• roślin zielnych, jak np. mniszek lekarski czy koniczyna;
• liści i pędów krzewów;
• traw;
• warzyw uprawnych;
• kory drzew, zjadanej zwłaszcza zimą z młodych okazów.

Status ochrony zająca szaraka

Populacja zająca w Polsce stale spada. Odpowiedzialne za to są:

• działania drapieżników, takich jak lisy, drapieżne ptaki;
• nielegalne polowania na zające w okresie ochrony;
• działania kłusowników;
• puszczane luzem psy, które swobodnie polują;
• choroby pasożytnicze.

Za wysoką śmiertelność młodych osobników odpowiedzialna jest duża liczba lisów.

Zając – ciekawostki

• Mimo że zające bytują w jednym środowisku z lisami, nie zarażają się wścieklizną. Nie udowodniono też, aby w razie zakażenia przenosiły chorobę na ludzi.
• Zając szarak jest w stanie skoczyć nawet do 4 m w dal!
• Choć może wydawać się, że zając biega, w rzeczywistości porusza się skokami. W ten sposób może rozwinąć prędkość nawet do 80 km/h.
• To mit, że zające żyją dziko, a króliki to zwierzęta domowe. W Polsce występuje również królik europejski, który jest zwierzęciem dzikim, a do tego zagrożonym wyginięciem.

Mała obecnie populacja zająca w Polsce nie wpływa na razie na żadne działania rządowe w kierunku ochrony tego gatunku. Zasięg występowania zająca maleje wraz z rosnącymi popularnością i skutecznością szczepień przeciwko wściekliźnie, rozrzucanych dla lisów.