Ptaki odlatujące na zimę – z którymi gatunkami zobaczymy się dopiero wiosną?

Migracje ptaków to zjawisko całkowicie naturalne. Nie ogranicza się ono wyłącznie do naszego kraju. Wiadomo jednak, że niektóre gatunki ptaków przylatują wiosną, a jesienią i zimą znikają na horyzoncie. Ptaki lądowe potrafią podczas swoich wędrówek przemierzyć nawet 4 tysiące kilometrów. Jaki jest sekret tego fascynującego zjawiska? 

Dlaczego ptaki odlatują na zimę z Polski?

Ptaki odlatują do ciepłych krajów, ponieważ zimy w Polsce są dla nich zbyt chłodne. Zmiany warunków atmosferycznych rzeczywiście są powodem ptasich wędrówek. 

Ornitolodzy określają to zjawisko mianem „wędrówki dalekodystansowej” pomiędzy dwoma obszarami – lęgowiskiem i zimowiskiem. Niskie temperatury i fakt, że zimową porą dni stają się coraz krótsze, są dla licznych ptasich gatunków niekorzystne.

Znaczące ochłodzenie się pogody powoduje, że ptaki mają znacznie utrudniony dostęp do pożywienia. Naturalnym zachowaniem dla nich jest poszukiwanie miejsca, w którym będą mogły przeczekać najchłodniejsze miesiące. Wybierają kraje, w których zima jest łagodna, albo (z naszej perspektywy) w ogóle jej nie ma. 

Ptaki odlatujące na zimę – skąd wiedzą dokąd lecieć?

Wiele osób zastanawia się, skąd ptaki dokładnie wiedzą, gdzie mają przeczekać zimę. Odlot w konkretnym czasie, idealna synchronizacja klucza i doskonale wybrana trasa – w jaki sposób ptaki wędrowne sobie z tym radzą? 

Niektóre gatunki podróżują nocą, inne natomiast lecą w ciągu dnia. W zależności od pory, ptaki kierują się położeniem słońca lub gwiazd. Niektóre z nich sugerują się kształtem linii brzegowej. Ważnym drogowskazem jest także pole magnetyczne Ziemi. Można założyć, że ptaki mają perfekcyjnie działające, naturalne wewnętrzne kompasy. 

Ptaki odlatujące na zimę – jak szykują się do drogi?

Niektóre ptaki wędrowne podczas swoich podróży muszą pokonać nawet 4 tysiące kilometrów. Nic więc dziwnego, że przed wylotem muszą się do tego odpowiednio przygotować.

Od dawna wiemy, że pod koniec lata patki zaczynają zjadać większe ilości pożywienia. Pozwala im to zgromadzić warstwę tłuszczu przekładającą się na dodatkowe zasoby energii spalane w trakcie lotu. 

Niedawno ornitolodzy zaobserwowali, że przed wylotem ptaki piją również więcej wody. Dowiedziono także, że potrafią okresowo zmniejszać niektóre ze swoich organów wewnętrznych. Wszystko po to, aby maksymalnie ograniczyć niepotrzebny ciężar. Wyjątkiem jest jeden organ – serce. To z kolei staje się większe, aby zwiększyć wydolność podczas lotu.

Dlaczego ptaki odlatujące zimą podróżują w kluczu?

Niektóre ptaki podczas wędrówek lecą w charakterystycznym kluczu, który często możemy zobaczyć na niebie. Postępują tak na przykład kaczki lub gęsi. Z czego to wynika? To bardzo sprytna strategia, która ma na celu ograniczenie zużywanej energii. 

Ptak, który leci na przedzie klucza swoim dziobem rozcina powietrze, które rozchodzi się w kształcie litery V. Dzięki temu ptakom, które są za nim, leci się łatwiej. Pierwszy ptak w kluczu musi zużyć najwięcej energii, dlatego w trakcie lotu często dochodzi do rotacji lidera. 

Ptaki wędrowne są mistrzami aerodynamiki. Wiedzę o tym, jak przygotować się do lotu oraz co robić w jego trakcie, przekazują sobie w genach. Dzięki temu nawet młode zwierzęta od zawsze wiedzą, co mają robić. 

Dlaczego ptaki wracają do nas latem?

Wiele osób zastanawia się, dlaczego ptaki w ogóle wykonują cały wysiłek związany z daleką podróżą, a nie zamieszkują w stale ciepłych klimatach. Rzeczywistość jest dość skomplikowana. 

Kiedy w naszym klimacie nadchodzi zima, w Afryce rozpoczyna się pora deszczowa. Dzięki temu warunki dla ptaków wędrownych są tam optymalne do życia. Latem jednak temperatury bardzo wzrastają, jest sucho, a dostęp do pożywienia staje się utrudniony. W związku z tym w tamtejszym klimacie nie ma warunków odpowiednich do rozrodu. 

Idealnym regionem na lęgowisko w tym czasie staje się Europa Wschodnia, do której ptaki przylatują w tym celu. 

Kiedy ptaki odlatują na zimę?

Migracje ptaków do ciepłych krajów rozpoczynają się już pod koniec lata. Wówczas do drogi zbierają się najmniejsze gatunki, które najgorzej znoszą chłodne temperatury – są to na przykład jerzyki lub kukułki.

W tym okresie odlatuje także większość bocianów. Niektóre z nich zostają jednak z nami do początku września. Nasze narodowe ptaki zimują na terenie niemal całej Afryki – od Egiptu do RPA. 

Najbardziej wytrwałe gatunki odlatują dopiero w listopadzie. Dotyczy to przede wszystkim tych ptaków, które na zimowiska nie oddalają się zbyt daleko (lecą w europejskie rejony Morza Śródziemnego). Dobrym przykładem są gęsi, które można zaobserwować na niebie właśnie w tym okresie. 

Ptaki odlatujące na zimę z Polski

• bocian biały;
• błotniak;
• kukułka;
• czajka;
• żuraw;
• gęś gęgawa;
• wilga;
• słowik;
• dudek;
• skowronek;
• gołąb grzywacz;
• grubodziób;
• gawron;
• jemiołuszka.

Ptaki, które zostają na zimę w Polsce

• łabędź;
• sroka;
• dzięcioł;
• sikorka bogatka;
• kos;
• kawka;
• wrona;
• sroka;
• wróbel;
• sójka;
• sowa uszatka;
• gołąb skalny.

Ptaki odlatujące na zimę – podsumowanie

Niektóre z gatunków ptaków na zimowiska udają się aż do południowych rejonów Afryki. Inne lecą „jedynie” na południe Europy. Wszystkie jednak bardzo skrupulatnie przygotowują się do swojej podróży. 
Złożoność procesu przygotowywania się ptaków do dłuższego lotu jest naprawdę zachwycająca. Zwierzęta te nie tylko gromadzą zapas tłuszczu, ale także fizycznie zmieniają kształt swoich organów wewnętrznych, aby ułatwić sobie podróż. Ornitolodzy cały czas odkrywają nowe fakty na temat migrujących ptaków.