Pleśniawka u ryb – przyczyny, objawy, leczenie

Pleśniawka u ryb, nazywana też białym grzybem lub saprolegniozą, to jedna z częściej występujących chorób ryb. Może ona zaatakować zarówno ryby żyjące w swoim naturalnym środowisku, jak i ryby trzymane w warunkach domowych, w akwarium. Na szczęście jest stosunkowo łatwa do rozpoznania już we wczesnym etapie rozwoju. Jeżeli leczenie zostanie podjęte zaraz po zaobserwowaniu pierwszych objawów, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wyleczenia i powrotu do pełni zdrowia. Jakie są przyczyny i objawy pleśniawki? Jak ją leczyć i – co równie istotne – jak jej zapobiegać? Dowiedz się więcej!

Pleśniawka u ryb akwariowych – przyczyny

Saprolegnioza jest chorobą grzybiczą, która atakuje głównie ryby:

• chore;
• osłabione (np. z powodu choroby pasożytniczej, zakażenia bakteryjnego etc.);
• okaleczone (np. wskutek nieprawidłowego transportu ze sklepu do domu, ataku czy podgryzania przez innego osobnika).

Protisty grzybopodobne powszechnie zasiedlają tak naprawdę każdy zbiornik, ale nie szkodzą rybom, jeśli te są zdrowe i silne. Rozwijają się dopiero na uszkodzonych tkankach. Jeśli schorzenie nie zostanie odpowiednio wcześnie wykryte i leczone, będzie się rozwijać, obejmując kolejne tkanki. Pleśniawka atakuje nie tylko same ryby, ale także ikrę. Najczęściej za rozwój choroby odpowiedzialne są grzyby z takich rodzajów jak m.in.:

• Saprolegnia (tu przede wszystkim gatunki Saprolegnia parasitica oraz Saprolegnia ferax);
• Leptomitus;
• Achlya;
• Aphanomyces;
• Dictyuchus;
• Thraustothecea.

Rzadziej dochodzi do wywołania choroby przez grzyby S. thureti, S. mixta czy S. delica.

Grzybnie rozwijają się na martwych organizmach i organicznych substancjach, jak np. karma, która zalega i psuje się. Jeśli akwarium nie będzie utrzymywane w odpowiedniej czystości, ryby będą chore i osłabione, a do tego temperatura wody będzie zbyt niska, jest to gotowy przepis na pleśniawkę u ryb.

Pleśniawka u ryb – jak wygląda i zachowuje się chora ryba?

Jak zostało nadmienione, na schorzenie to narażone są przede wszystkim chore ryby, osłabione oraz te, które uległy różnego rodzaju urazom. Pleśniawka pojawia się i rozwija na uszkodzonych tkankach, jak m.in.:

• skrzela;
• gałki oczne;
• płetwy (zwłaszcza na ich krawędziach, płetwy często też są sklejone).

W miejscach tych pojawia się charakterystyczna białoszara grzybnia. Pleśń przypomina swoim wyglądem brudną watę. Zmienia się nie tylko wygląd ryby, ale także jej zachowanie. Staje się ona przede wszystkim apatyczna (nie jest tak ciekawa otoczenia jak dotychczas, porusza się znacznie wolniej) i ociera ciało o różne przedmioty znajdujące się w akwarium. 

Pleśniawka u ryb – rokowanie

Jeżeli leczenie nie zostanie podjęte po zaobserwowaniu pierwszych objawów, choroba będzie obejmować kolejne tkanki. Im większy obszar ciała ryby zajmie, tym terapia jest trudniejsza i bardziej czasochłonna, a zdarza się nawet, że uratowanie ryby staje się niemożliwe. Jeśli dojdzie do poważnego zakażenia pleśnią skrzeli, zwierzę może się udusić. Z kolei, jeśli grzybnia będzie się rozwijać w rogówce, może dojść do całkowitej utraty wzroku. Protisty zalegające na ciele ryby przez długi czas mogą wnikać przez skórę zarówno do mięśni, jak i do narządów wewnętrznych, powodując poważne ubytki tkanek.

Jeśli ikra zmieni kolor na mleczny, białawy i będzie widać na jej powierzchni odstające niteczki, oznacza to, że obumiera (a może nawet nie została zapłodniona) i należy ją czym prędzej usunąć z akwarium. 

Pleśniawka u ryb – leczenie

Jeśli tylko zauważysz, że twoje ryby są chore, od razu odłów je do odrębnego zbiornika. Powinny one być odseparowane od zdrowych ryb na okres nie krótszy niż około 6 dni. Wszelkie miejsca na ciele ryby objęte grzybnią dokładnie, ale delikatnie umyj wacikiem nasączonym roztworem nadmanganianu potasu. Kolejnym krokiem jest przygotowanie kąpieli z nadmanganianu potasu, w której musisz pozostawić rybę na około 30 minut, maksymalnie do 60 minut. Możesz też wykonać kąpiel:

• formalinową;
• w soli niejodowanej;
• w roztworze soli kuchennej.

Powyższe kąpiele nie powinny trwać dłużej niż 20 minut. Powtarzaj zabieg 2 do 3 razy w tygodniu do momentu, gdy pleśniawka u ryb nie zostanie całkowicie wyleczona. Co niezmiernie istotne, trzymaj ryby w akwarium o podwyższonej temperaturze wody, nie niższej niż 28–30°C, i zadbaj do wysokie natlenienie wody. Parametry te utrzymuj jeszcze przez jakiś czas po wyleczeniu. Na czas leczenie ogranicz też dietę ryby. Jeśli pleśniawka u ryb jest dopiero w początkowej fazie rozwoju, wystarczające może się okazać wyłącznie odkażenie akwarium, podniesienie temperatury wody i pędzlowanie objętych chorobą miejsc np. roztworem jodyny.

Pleśniawka u ryb – jak zapobiegać jej powstawaniu?

Nie zawsze jesteś w stanie uniknąć choroby, ale istnieje kilka podstawowych zasad, których przestrzeganie znacząco zmniejszy prawdopodobieństwo zachorowania. Przede wszystkim zapewnij swoim rybom prawidłowe warunki do życia. Koniecznie dbaj o optymalne parametry wody – odpowiednio wysoką temperaturę, natlenienie i czystość akwarium (zadbaj o dobry filtr, który skutecznie będzie na bieżąco odprowadzał wszelkie zanieczyszczenia). Jeśli nie dostrzegasz jeszcze zmian w wyglądzie ryb, ale – obserwując ich zachowanie – podejrzewasz, że mogą być atakowane przez pleśniawkę, od razu zwiększ temperaturę o minimum 2–3 C.

Jeżeli z jakiegoś powodu przenosisz ryby, np. do zbiornika tarliskowego w celu rozrodu, rób to wyjątkowo ostrożnie, aby nie doznały żadnych urazów. Obserwuj zachowanie ryb – czy nie są w stosunku do siebie agresywne, nie atakują się i nie podgryzają. Wiesz już, że wszelkie uszkodzenia ciała stanowią otwarte wrota do infekcji. W przypadku, gdy zauważysz niepokojące zachowania, odłów agresywne ryby i umieść je w innym akwarium. 

Pleśniawka u ryb jest chorobą stosunkowo niegroźną i łatwą do wyleczenia w początkowym etapie. Jeśli jednak przeoczysz objawy wystąpienia choroby i rozwinie się ona nadmiernie, leczenie może okazać się bardzo trudne, a nawet niemożliwe. Jeśli chcesz mieć pewność, że twoje rybki akwariowe są bezpieczne, koniecznie dbaj o zachowanie prawidłowych warunków w akwarium. Nie ignoruj niepokojących objawów. Podejmij stosowne działa od razu po ich zaobserwowaniu!