Nużyca u psa, czyli pasożyty skóry u psa – objawy, leczenie

Co za dużo, to niezdrowo – w przypadku nużycy powiedzenie to sprawdza się w stu procentach. Chorobę wywołuje roztocze o nazwie nużeniec psi, głównie z gatunku Demodex canis. Jest to pajęczak o podłużnym kształcie i mikroskopijnych rozmiarach (0,3 mm długości i 0,04 mm szerokości). Bytuje w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych większości psów jako jeden z elementów naturalnej fauny kolonizującej skórę zwierząt. Odżywia się łojem oraz zawartością komórek nabłonkowych. 

Nużeńcami nie można się zarazić. Przekazywane są szczeniętom przez matki w pierwszych dniach życia i od tej pory żyją na ich skórze, nie czyniąc gospodarzom żadnej krzywdy. Przyjmuje się, że to dzięki sprawnemu funkcjonowaniu układu odpornościowego psów liczba pasożytów utrzymuje się na stałym, bezpiecznym dla zwierzęcia poziomie. W czym więc problem? W tym, że niekiedy sytuacja wymyka się spod kontroli i pasożyty skóry u psa namnażają się. Wówczas ich populacja osiąga patologiczne rozmiary, wywołując stan zapalny i chorobę. 

Nużyca u psa – rodzaje i etymologia

Lekarze weterynarii mówią o dwóch rodzajach choroby, rozróżnianych w zależności od wieku zwierzęcia. Nużyca u psa może przyjmować formy:

• młodzieńczą – zazwyczaj występuje u szczeniąt w wieku od 3 do 18 miesięcy. Przyczyna jej rozwoju jest nieznana, choć naukowcy nie wykluczają, że winę ponosi niedojrzały jeszcze układ odpornościowy;
• dorosłych psów – najczęściej występuje u zwierząt powyżej 4 roku życia i przebiega ciężej niż u szczeniąt. Bodźcem do jej rozwoju jest zazwyczaj inna choroba ogólnoustrojowa, która upośledza działanie układu immunologicznego, np. nowotwór lub schorzenie o podłożu hormonalnym. 

Czynnikiem odpowiedzialnym za to, że nużeniec u psa zaczyna gwałtownie się namnażać, jest najczęściej spadek odporności. To może przydarzyć się każdemu psu, na przykład po zabiegu albo zatruciu. Ponadto niektóre rasy mają genetyczną skłonność do rozwoju nużycy. Szczególnie predysponowane do niej są dobermany, shar pei, owczarki niemieckie, bulteriery, boksery, dogi, dalmatyńczyki, buldogi angielskie, bernardyny, west highland white terriery oraz american staffordshire terriery. 

Nużyca u psa – objawy

Nużyca u psa – zdjęcia dobrze to unaoczniają – występuje też w dwóch postaciach:

• miejscowej (ogniskowej) – objawia się jako kilka (mniej niż pięć) zmian skórnych, wyraźnie odseparowanych od pozostałej powierzchni skóry. Najczęściej obserwuje się rumień, znaczny ubytek sierści w tych miejscach oraz łuszczenie skóry. Zmiany te nie swędzą ani nie bolą i często goją się samoistnie, w przeciągu maksymalnie dwóch miesięcy. Zdarza się jednak, że przechodzą w znacznie groźniejszą nużycę uogólnioną. Pojawiają się głównie na pysku, zwłaszcza w okolicach oczu, szyi oraz górnej części przednich łap, rzadziej na tułowiu. Miejscowa postać choroby dotyka najczęściej szczeniaki i bardzo młode psy;
• uogólnionej – dotyczy zarówno psów bardzo młodych, między 3. a 12. miesiącem życia, jak i starszych. Możemy o niej mówić, gdy zmiany skórne obejmują całą powierzchnię ciała zwierzęcia. Pojawiają się wyłysienia, zaczerwienienia skóry i stany zapalne, jak w przypadku miejscowej nużycy u psa; objawy obejmują jednak też grudki na skórze, powiększone węzły chłonne, obrzęki skóry oraz gorączkę. Postać uogólniona nużycy może powstać samoistnie lub rozwinąć się z postaci miejscowej. 

Istnieje ponadto nużyca palcowa, najczęściej towarzysząca postaci uogólnionej u dużych ras psów. W tym przypadku zmiany skórne zlokalizowane są na palcach lub w przestrzeniach między nimi. Nużyca u psa bywa też dzielona na krostkową i łuszczącą. W pierwszej z tych postaci występują krosty wypełnione ropą lub krwią, w przebiegu drugiej natomiast następuje intensywne łuszczenie skóry. Ze względu na bardziej skomplikowany obraz kliniczny wielu lekarzy weterynarii uważa jednak ten podział za zbyt uproszczony. 

Nużyca u psa – leczenie

Diagnoza nużycy nie należy do trudnych. Najczęściej wykonuje się badania zeskrobiny skóry lub wyrwanego z sierści włosa z mieszkiem włosowym. Mogą one potwierdzić obecność nużeńców psich – zarówno postaci dorosłych, jak i jaj i larw. Zeskrobinę wykonuje się przy pomocy tępego skalpela lub szpatułki nasączonej olejem mineralnym, a następnie ogląda się ją pod mikroskopem. Czasami lekarz może zlecić wykonanie biopsji zmienionej chorobowo skóry. Dalsze postępowanie uzależnione jest od postaci zdiagnozowanej choroby. 

Miejsca nużyca u psa – terapia

Nużyca u psa w łagodnej postaci miejscowej często w ogóle nie jest leczona. Właściciel musi jedynie obserwować zmiany i udać się do weterynarza, jeżeli nie ustąpią samoistnie. Jeśli terapia została jednak podjęta, w zależności od stopnia nasilenia zmian obejmuje m.in.:

• stosowanie miejscowych preparatów roztoczobójczych;
• kąpiele w szamponach zawierających nadtlenek benzoilu;
• wprowadzenie leków lub szamponów przeciwgrzybiczych w przypadku dodatkowego zakażenia grzybami;
• podawanie antybiotyków w razie dodatkowego zakażenia bakteryjnego;
• wdrożenie środków stymulujących pracę układu immunologicznego oraz preparatów witaminowych.

Pomimo nieestetycznych zmian, które powoduje nużyca u psa, leczenie nie jest skomplikowane. Dzięki prawidłowej terapii nużyca najczęściej ustępuje po ok. 4-6 tygodniach. 

Uogólniona nużyca u psa – leczenie

Znacznie więcej wysiłku wymaga walka z uogólnioną postacią choroby, która obejmuje stosowanie:

• amitrazy – jest to substancja chemiczna używana do zwalczania kleszczy, roztoczy oraz wszy, np. występująca w obrożach przeciw kleszczom. Stosowana jest miejscowo pod postacią maści o stężeniu 0,05% substancji czynnej. Może wywoływać poważne skutki uboczne, takie jak wymioty, wzrostu poziomu cukru we krwi, apatia, a nawet zaburzenia rytmu serca;
• moksydektyny w połączeniu z imidaklopridem – występuje pod postacią preparatu spot-on. Ma znacznie łagodniejsze i rzadziej występujące skutki uboczne, do których należą wymioty, zaczerwienienie skóry i łojotok;
• oksymu milbemycyny – związek ten tylko w niektórych krajach europejskich zarejestrowany jest właśnie do leczenia nużycy. Podawany jest doustnie;
• izoksazoliny – stosunkowo nowa grupa leków, niezarejestrowana jeszcze do leczenia nużycy, ale dająca bardzo dobre efekty w badaniach wzajemnej oceny. Podawana w formie tabletki co 1–3 miesiące. 

Weterynarze często radzą też stosować szampony przeciwbakteryjne, które oczyszczają skórę i meszki włosowe. Bardzo istotnym elementem terapii jest też identyfikacja choroby podstawowej, przez którą pojawiła się nużyca u psa. Leczenie postaci uogólnionej może być długie i skomplikowane, co więcej – ponieważ nużyca ma tendencję do nawracania – terapię należy kontynuować przez półtora miesiąca po teście potwierdzającym wyleczenie. 

Podsumowanie

Szybkie rozpoznanie i prawidłowe leczenie sprawiają, że nużyca u psa może całkowicie zniknąć. Pamiętaj, że każda zmiana skórna u twojego czworonoga powinna być obserwowana, a gdy nie zanika – pokazana lekarzowi weterynarii. W okresach osłabionej odporności warto też wspierać organizm psa probiotykami.